Gertruda Babilińska
Gertruda Babilińska (ur. 1902 w Starogardzie Gdańskim, zm. 10 marca 1995[1] w Izraelu) – polska nauczycielka, niania, Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata (tytuł przyznany 4 czerwca 1963)[2][3].
| Data i miejsce urodzenia |
1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 marca 1995 |
| Miejsce spoczynku |
Cmentarz Kiriat Szau w Tel Awiwie |
| Zawód, zajęcie |
nauczycielka, niania |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość |
polska |
| Wyznanie |
chrześcijanin katolik |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Najstarsza z ósemki dzieci pracownika poczty, Gertruda Babilińska w wieku 19 lat wyjechała do Warszawy w poszukiwaniu pracy. Przed wojną znalazła zatrudnienie jako niania dwójki dzieci zamożnej rodziny w stolicy. Pracodawcy proponowali jej wspólną emigrację na stałe do Palestyny, jednak Babilińska została w Polsce. Później zatrudniła się u zamożnej żydowskiej rodziny Stołowickich z Warszawy, mieszkających w pałacu w Alejach Ujazdowskich. Początkowo opiekowała się córką Stołowickich, jednak dziecko zmarło młodo. Babilińska kontynuowała pracę opiekując się wątłego zdrowia Lidią Stołowicką po stracie dziecka. Również sekretarzowała w przedsiębiorstwie pana domu. W 1936 r., gdy Stołowiccy doczekali się syna, ponownie została nianią[4].
Wybuch wojny zastał Stołowickiego we Francji. Jego żona, która z synem Michałem i Gertrudą próbowała przedostać się do męża, dotarła jedynie do Wilna. Tu, dowiedziawszy się o śmierci Stołowickiego, kobieta rozchorowała się i zmarła. Przed śmiercią powierzyła Gertrudzie opiekę nad synem, prosząc opiekunkę, by po wojnie zawiozła go do Palestyny.
Gertruda, katoliczka, wypełniła wolę dawnej chlebodawczyni i zajęła się chłopcem, który przez całą okupację uchodził za jej syna. Uzyskała dla niego fałszywe dokumenty oraz zaświadczenie ochrzczenia. W czasie okupacji niemieckiej zarabiała m.in. pisząc po niemiecku petycje w imieniu ludności, w zamian otrzymując żywność[4]. Pomagała także innym Żydom z wileńskiego getta.
Po wojnie Babilińska z dwunastoletnim Michałem Stołowickim wyruszyła do Izraela wieloetapową podróżą. Dotarła tam statkiem Exodus w 1948 r. W Izraelu utrzymywała siebie i przybranego syna z pracy sprzątaczki. Mimo bycia głęboko wierzącą katoliczką, wychowała Michała Stołowickiego w judaizmie[4].
4 czerwca 1963 r. Gertuda Babilińska została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata[5].
Gertruda Babilińska została pochowana w Tel Awiwie na cmentarzu Kiriat Szaul[6]. Uratowany przez Babilińską Michał Stołowicki zamieszkał w Nowym Jorku[7].
Odniesienia w kulturze edytuj
Podróż, jak i biografia Babilińskiej, została opisana m.in. w poświęconej Gertrudzie Babilińskiej książce Rama Orena[a].
W 1997 r. Barbra Streisand wyprodukowała film fabularny poświęcony Gertrudzie Babilińskiej pt. Rescuers: Stories of Courage: Two Women w reżyserii Petera Bogdanovicha. Gertrudę zagrała Elizabeth Perkins[8][9].
Uwagi edytuj
- ↑ Ram Oren: Przysięga Gertrudy. Opowieść o miłości i dobroci w czasie wojny i Zagłady. Michael Stolovitzky (konsult.). Wydawnictwo naukowe PWN, 2012, seria: Literatura faktu PWN. ISBN 978-83-01-16934-3.
Przypisy edytuj
- ↑ Historia Gertrudy Babilińskiej | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-02-14].
- ↑ Polscy Sprawiedliwi • Babilińska Gertruda. Muzeum Historii Żydów Polskich. [dostęp 2012-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Gertruda Babilińska - Jad Waszem (ang.)
- ↑ a b c The Righteous Among the Nations Database [online], The Righteous Among the Nations Database [dostęp 2020-07-18].
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem [online], yadvashem.org, 1 stycznia 2019, s. 2.
- ↑ Gertruda Babilinska (1902-1995) - Find A Grave... [online], www.findagrave.com [dostęp 2020-07-18] (ang.).
- ↑ Babilenska, Gertruda (1902–1997). Encyclopedia.com [online], www.encyclopedia.com [dostęp 2020-07-18].
- ↑ Rescuers: Stories of Courage: Two Women. [dostęp 2020-07-18].
- ↑ Rescuers stories of courage. Paramount ; produced by Barbra Streisand and Cis Corman. - Collections Search - United States Holocaust Memorial Museum [online], collections.ushmm.org [dostęp 2020-07-18].