Gertrude Poppert
Gertrude Poppert z domu Schönborn, znana szerzej pod przydomkiem Luka (ur. 29 czerwca 1914 w Dortmundzie, zm. 1943) – niemiecka Żydówka, więźniarka obozu zagłady w Sobiborze, zapamiętana przede wszystkim ze względu na rolę, którą odegrała podczas przygotowań do buntu więźniów, zaginęła bez śladu po ucieczce z obozu.
| Imię i nazwisko urodzenia |
Gertrude Schönborn |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Małżeństwo |
Walter Michael Poppert |
Życiorys edytuj
Była niemiecką Żydówką, pochodziła z Dortmundu. Poślubiła Waltera Michaela Popperta[1]. Po przejęciu władzy przez nazistów wraz z mężem wyemigrowała do Holandii[2]. Zamieszkali w Amsterdamie[2], gdzie Walter znalazł zatrudnienie w branży odzieżowej[3]. Po niemieckiej inwazji na Holandię również w tym kraju rozpoczęły się prześladowania Żydów. Pod koniec listopada 1942 roku Poppertowie zostali osadzeni w obozie przejściowym Westerbork. Stamtąd w transporcie z 18 maja 1943 roku zostali wywiezieni do obozu zgłady w Sobiborze[2].
Po przybyciu do obozu uniknęła natychmiastowej śmierci w komorze gazowej, gdyż w czasie „selekcji” została wybrana do pracy w obozowych komandach roboczych. Ocalał również jej mąż, który po pewnym czasie został nawet mianowany kapo w „komandzie leśnym”[3]. Gertrude pracowała m.in. w zagrodzie dla królików. Znajdowała się ona blisko specjalnego korytarza, który Niemcy nazywali ironicznie „drogą wniebowstąpienia” (Himmelfahrtstraße). Przez szpary w drewnianym płocie wielokrotnie mogła obserwować, jak nagie ofiary pędzono korytarzem do komór gazowych w tzw. obozie III[4].
Po pewnym czasie wokół Leona Feldhendlera skupiła się grupa więźniów, którzy przygotowywali bunt i zbiorową ucieczkę. Przygotowania do zbrojnego powstania nabrały jednak realnych kształtów dopiero we wrześniu 1943 roku, gdy w obozie osadzono grupę żołnierzy Armii Czerwonej narodowości żydowskiej, których przywódcą był por. Aleksandr „Sasza” Pieczerski. Spotkania obozowego ruchu oporu odbywały się w baraku kobiecym[5]. Jeden z konspiratorów, Szlomo Leitman, zapoznał Pieczerskiego z Gertrude. Mimo bariery językowej szybko się zaprzyjaźnili[6]. Dzięki tej znajomości porucznik mógł nie wzbudzając podejrzeń konfidentów regularnie odwiedzać kobiecy barak i omawiać z Feldhendlerem przygotowania do powstania[5][7]. Po latach wspominał, że Gertrude, którą podobnie jak inni więźniowie nazywał „Luką”, budziła podziw swą inteligencją i stanowiła dla niego inspirację[6].
Powstanie wybuchło 14 października 1943 roku. Porucznik nie wtajemniczył Gertrude w plany konspiratorów, o zbliżającym się buncie dowiedziała się od niego na około pół godziny przed wybuchem otwartej walki[8]. Podarowała mu wtedy koszulę na szczęście. Miał ją na sobie w czasie powstania i przechował po ucieczce z obozu, aby po wojnie przekazać ją do muzeum w swym rodzinnym Rostowie nad Donem[6].
Po ucieczce z obozu Pieczerski bezskutecznie usiłował odnaleźć „Lukę”. Od innych uciekinierów dowiedział się jedynie, że zdołała zbiec do lasu, po czym wraz z grupą polskich Żydów udała się w kierunku Chełma[9]. Jej dalsze losy pozostają nieznane, wedle wszelkiego prawdopodobieństwa zginęła w czasie ucieczki[1].
Film edytuj
Gertrude Poppert „Luka” jest jedną z głównych bohaterek brytyjskiego filmu telewizyjnego Ucieczka z Sobiboru z 1987 roku. W jej postać wcieliła się Joanna Pacuła[10].
Została także ukazana w rosyjskim filmie Sobibór (ros. Собибор) z 2018 roku. Jej rolę zagrała Felice Jankell[11].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Webb 2017 ↓, s. 170.
- ↑ a b c Bem 2014 ↓, s. 194.
- ↑ a b Webb 2017 ↓, s. 281.
- ↑ Arad 1999 ↓, s. 211.
- ↑ a b Arad 1999 ↓, s. 310.
- ↑ a b c Chris Webb: Gertrude Poppert-Schonborn „Luka”. holocaustresearchproject.org. [dostęp 2019-03-04]. (ang.).
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 193–194.
- ↑ Arad 1999 ↓, s. 326.
- ↑ Bem 2012 ↓, s. 122.
- ↑ Escape from Sobibor. Full Cast & Crew. imdb.com. [dostęp 2019-03-04]. (ang.).
- ↑ Sobibór. filmweb.pl. [dostęp 2019-03-04].
Bibliografia edytuj
- Yitzhak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 1999. ISBN 978-0-253-21305-1. (ang.).
- Marek Bem (red.): Sobibór. Bunt wobec wyroku. Warszawa: Ośrodek KARTA, 2012. ISBN 978-83-61283-66-9.
- Marek Bem: Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2014. ISBN 978-83-7399-611-3.
- Chris Webb: The Sobibor death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2017. ISBN 978-3-8382-0966-1. (ang.).