Gimnazjum św. Ducha

Gimnazjum św. Ducha – szkoła powstała we Wrocławiu w 1538 i działająca tam do 1945.

Tablica upamiętniająca Gimnazjum św. Ducha we Wrocławiu. Ściana Akademii Sztuk Pięknych pl. Polski Wrocław

Historia

edytuj

Szkołę założył w 1538 protestancki proboszcz kościoła św. Bernarda, na terenie podległego mu szpitala św. Ducha (rejon współczesnej Hali Targowej przy ul. św. Ducha), stąd też wzięła nazwę (na przełomie XVI i XVII w. alternatywnie nazywano ją także szkołą św. Bernarda). Finansowo placówkę wspierał cech sukienników. Szkoła od początku cieszyła się dużym zainteresowaniem, liczba uczniów rosła i już w 1550 r. na zajęcia uczęszczało 150 uczniów, a liczba klas zwiększyła się z jednej do dwóch (obie dwuoddziałowe). Uczono łaciny, w tym czytania i pisania, rachowania oraz historii biblijnej. Bardzo ważnym elementem nauki było opanowanie umiejętności śpiewu kościelnego, a uczniowie stanowili chór parafialny[1]. Po rozebraniu budynków klasztoru w 1591 szkoła parokrotnie zmieniała swa siedzibę, pozostając wciąż w bliskości ul. św. Ducha, a później przy pobliskiej ul. Bernardyńskiej aż do 1849.

Trudności związane z trwającą na Śląsku wojną trzydziestoletnią przyniosły spadek liczby uczniów (ponad 60) i stopniowo coraz większy wpływ na szkołę ze strony władz miejskich, które zapewniały jej utrzymanie. Jeszcze bardziej podupadła w okresie wojny siedmioletniej, gdy liczba uczących się spadła do 24, a budynek szkolny zajął lazaret. Po wojnie nastąpił renesans placówki, która za czasów dyrekcji Samuela Klosego (1763–1798) uczyła 70–90 uczniów w dwóch klasach. Nauka w pierwszej, do której przyjmowano dzieci 6–8 letnie, trwała kilka lat, a w drugiej 2–3 lata. Po drugiej klasie można było wstąpić do któregoś z gimnazjów. W czasie kadencji Klosego doszło też do przekształcenia programu nauczania, tak by miał on profil zbliżony do szkoły realnej[2]. W drugiej dekadzie XVIII w. stworzono dwie kolejne klasy, a liczba uczniów wciąż się zwiększała, by pod koniec lat 40. osiągnąć 300 osób. Skutkiem było powstanie piątej klasy; zajęcia odbywały się już w kilku sąsiednich budynkach. W tej sytuacji podjęto decyzję budowy nowej, dużej siedziby szkoły na terenie obecnego Placu Polskiego nr 1. Gmach wznoszono od 1846 do wiosny 1849 kosztem 50 tys. talarów, z czego 40% pokryło dwóch prywatnych donatorów, a resztę władze miasta[3]. Budynek zaprojektował radca budowlany Henning[4]. Wraz z udostępnieniem nowej siedziby podniesiono status placówki do miejskiej szkoły średniej z prawem urządzania egzaminu maturalnego (jednak jej świadectwo maturalne aż do 1870 nie dawało wstępu na uniwersytet), w 1859 zaliczono ją do szkół realnych pierwszego stopnia[5]. W latach 1873–1874, w związku ze zwiększaniem się liczby uczących, dobudowano nowy budynek m.in. z salą gimnastyczną, a w 1882 szkoła otrzymała status gimnazjum realnego[6].

Gimnazjum realizowało program dziewięcioletni, aż do 1937 gdy w całych Niemczech zarządzono, że nauka w szkołach średnich ma trwać 8 lat. W 1943 r. podjęto decyzję o zmianie dotychczasowej nazwy placówki ze Świętego Ducha na księcia Henryka. 7 października 1944 siedziba szkoły została zbombardowana przez radzieckie lotnictwo, tym niemniej naukę kontynuowano w zastępczych pomieszczeniach, a młodszym uczniom zorganizowano naukę poza Wrocławiem. 20 stycznia 1945 oficjalnie zamknięto szkołę[7].

Rektorzy i dyrektorzy szkoły

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Wörffel 2004, s. 110
  2. Wörffel 2004, s. 111, 112
  3. Wörffel 2004, s. 113, 114
  4. Zwierz M. 2004: Architektura wrocławskich szkół do roku 1885. W: Zwierz M. (red.): Wrocławskie szkoły. Historia i architektura. Muzeum Architektury we Wrocławiu, s. 183.
  5. Wörffel 2004, s. 113, 114
  6. Wörffel 2004, s. 114
  7. Wörffel 2004, s. 115
  8. Wörffel 2004, s. 112
  9. Wörffel 2004, s. 113
  10. Wörffel 2004, s. 113
  11. Wörffel 2004, s. 113

Bibliografia

edytuj
  • Wörffel U., 2004: Dzieje szkoły pod wezwaniem św. Ducha we Wrocławiu (1538–1945). W: Zwierz M. (red.): Wrocławskie szkoły. Historia i architektura. Muzeum Architektury we Wrocławiu, s. 109–117.