Granat – międzynarodowe obserwatorium astrofizyczne, skonstruowane w ZSRR we współpracy z Danią, Francją i Bułgarią. Granat został wystrzelony 1 grudnia 1989 roku na pokładzie radzieckiej rakiety Proton z kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie. Satelita działał prawie 9 lat, a transmisja danych została zakończona w listopadzie 1998 roku. Spłonął w atmosferze ziemskiej 25 maja 1999[1].

Granat
Ilustracja
Schemat satelity Granat
Inne nazwy

Astron 2

Indeks COSPAR

1989-096A

Indeks NORAD

20352

Zaangażowani

ZSRR, Francja, Dania, Bułgaria

Rakieta nośna

Proton K

Miejsce startu

Bajkonur, Kazachstan

Orbita (docelowa, początkowa)
Perygeum

2000 km

Apogeum

200 000 km

Okres obiegu

5880 min

Nachylenie

51,6°

Mimośród

0,9219

Czas trwania
Początek misji

1 grudnia 1989 20:20:57 UTC

Koniec misji

27 listopada 1998

Powrót do atmosfery

25 maja 1999

Wymiary
Kształt

cylindryczny

Wymiary

4,0 × 2,5 m

Masa całkowita

~4000 kg

Masa ładunku użytecznego

2300 kg

Sprzęt obserwacyjny

edytuj

Satelita posiadał na pokładzie siedem detektorów, działających w zakresie od rentgenowskiego do gamma.

  1. Wyprodukowany we Francji teleskop SIGMA operował w zakresie 35-1300 keV, a jego pole widzenia pokrywało 4,3°×4,7°. Maksymalna rozdzielczość kątowa tego instrumentu to 13 minut kątowych, a rozdzielczość energetyczna to 8% na 511 keV. Instrument ważył ok. 1 tony, miał długość 3,5 m i średnicę u podstawy 1,2 m.
  2. Francuskie urządzenie PHEBUS było przeznaczone do rejestracji zjawisk przejściowych w zakresie od 100 keV do 100 MeV. Rozbłysk był rejestrowany gdy poziom zliczeń między 0,1 a 1,5 MeV przekraczał poziom tła o 8 sigma, a rozdzielczość czasowa instrumentu wynosiła 0,25 lub 1,0 sekund.
  3. Radziecki KONUS-B rejestrował fotony o energiach od 10 keV do 8 MeV. Widma energetyczne były rejestrowane w 31 kanałach z rozdzielczością od 0,25 do 8 sekund, w zależności od poziomu zliczeń.
  4. Cztery duńskie instrumenty WATCH służyły do rejestracji jasnych źródeł rentgenowskich w zakresie od 6 do 180 keV.
  5. Teleskop rentgenowski ART-P produkcji radzieckiej
  6. Francuski TOURNESOL składał się z 4 liczników proporcjonalnych i 2 detektorów optycznych.
  7. Spektrometr ART-S produkcji radzieckiej

Badania

edytuj

Przez pierwszy okres swej działalności, Granat obserwował liczne źródła pozagalaktyczne i w naszej Galaktyce, przede wszystkim jej centrum, galaktyczne kandydatki na czarne dziury oraz nowe rentgenowskie. W późniejszym okresie jego zadaniem było wykonywanie przeglądu całego nieba w zakresie od 40 do 200 keV.

Najsłynniejszymi dokonaniami satelity było odkrycie pierwszego galaktycznego mikrokwazara, GRS 1915+105 (źródła odkryte przez Granat mają nazwy rozpoczynające się od skrótu GRS), a także zarejestrowanie anihilacyjnej linii widmowej o energii 511 keV w nowej rentgenowskiej Nova Muscae 1991[2].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. REAL TIME SATELLITE TRACKING: Granat. N2YO.com. [dostęp 2013-02-06]. (ang.).
  2. P. Mandrou et al.. Overview of two-year observations with SIGMA on board GRANAT. „Astronomy and Astrophysics Supplement Series”. 97 (1), s. 1-4, styczeń 1993. Bibcode1993A&AS...97....1M. (ang.). 

Bibliografia

edytuj