Wikipedia

Gwardia Szwajcarska

straż przyboczna papieża

Gwardia Szwajcarska (łac. Cohors pedestris Helvetiorum a sacra custodia Pontificis, wł. Guardia Svizzera Pontificia) – piesza formacja wojskowa pełniąca rolę straży przybocznej papieża, formalnie istniejąca od XVI wieku.

Gwardia Szwajcarska
Ilustracja
Sztandar Gwardii Szwajcarskiej za pontyfikatu Franciszka (pośrodku herb Christopha Grafa)
Państwo

 Watykan

Historia
Data sformowania

1506

Pierwszy dowódca

Kaspar von Silenen

Święto

6 maja

Dane podstawowe
Obecny dowódca

płk Christoph Graf

Podporządkowanie

aktualny papież

Liczebność

135

Multimedia w Wikimedia Commons

Uważana za najmniejszą i najstarszą istniejącą armię świata – od roku 1506[1]. W swej historii funkcjonowała z przerwami (po raz pierwszy od 1527 do 1548 roku, kiedy reaktywował ją papież Paweł III). W 1798 rozwiązana wskutek okupacji wojsk francuskich (napoleońskich) i reaktywowana w 1801 przez papieża Piusa VII oraz ponownie rozwiązana w 1808 i w 1814 przywrócona przez tegoż papieża.

Historia edytuj

 
Konklawe 1565–1566 – po prawej strzegący wejścia gwardzista
 
Współcześni gwardziści (z wyposażeniem w broń drzewcową)

Pierwszą gwardię papieską zwerbowano w 1505 roku na polecenie papieża Juliusza II za pieniądze augsburskiego przedsiębiorcy i finansisty, Jakoba Fuggera[2].

22 stycznia 1506 roku 150 szwajcarskich najemników przybyło do Rzymu dla ochraniania papieży. W przypadku formowania gwardii złożonej ze Szwajcarów niebagatelną rolę odgrywała panująca wówczas na dworach europejskich moda na posiadanie takich oddziałów strażniczych. Szwajcarów powszechnie uważano za dzielnych, zdyscyplinowanych i wiernych żołnierzy.

Skład osobowy edytuj

Obecnie papieskie wojsko liczy 135 żołnierzy[3]: oficerów, podoficerów, halabardników i dwóch doboszy. Jego komendant ma rangę pułkownika, jest tzw. „domownikiem papieskim” i posiada tytuł szlachcica Jego Świątobliwości.

Żołnierzami Gwardii Szwajcarskiej mogą być wyłącznie katoliccy obywatele Szwajcarii[4] (pochodzą głównie z kantonów katolickich Lucerna i Valais). W momencie zaprzysiężenia muszą być kawalerami o nieskalanej opinii, odbyć zasadniczą służbę wojskową w armii swego kraju, mieć od 19 do 30 lat i liczyć powyżej 174 cm wzrostu[5]. Zasadnicza służba w Gwardii Szwajcarskiej trwa dwa lata (z możliwością przedłużenia).

Oficerowie to[6]:

  • pułkownik – dowódca Gwardii
  • podpułkownik – szef sztabu
  • kapelan (godnością porównywalny do stopnia podpułkownika)
  • major
  • 2 kapitanów
  • 3 poruczników (komendanci 1, 2 i 3 plutonu) – stopień wprowadzony od 1 grudnia 2020[7].

Podoficerowie to[8]:

  • starszy sierżant – pełniący funkcję chorążego
  • 5 sierżantów – zastępcy komendantów plutonów
  • 10 kaprali – dowódcy drużyn
  • 10 wicekaprali – zastępcy dowódców drużyn

Szeregowi:

  • 78 halabardników (w tym 2 doboszy)

Powyższe liczby odnoszą się do stanu sprzed zwiększenia liczebności ze 110 do 135 żołnierzy.

Wobec faktu, iż liczba gwardzistów przekracza 10% mieszkańców państwa, Jan Paweł II miał niegdyś nazwać Watykan najbardziej zmilitaryzowanym krajem świata[9].

Strój i uzbrojenie edytuj

Gwardziści umundurowani są w barwne uniformy, podobne do tych, w jakich w roku 1506 przybyli do Rzymu ich pierwsi żołnierze. Są to barwy szlacheckiej rodziny Medyceuszy. Niezgodny z prawdą jest przekaz, że ich mundury zaprojektował Michał Anioł Buonarroti. Z upływem czasu stroje gwardzistów modyfikowano zgodnie z duchem poszczególnych epok. Obecne uniformy zostały zaprojektowane przez byłego komendanta Gwardii Szwajcarskiej w 1914 i swym wyglądem nawiązują do XVI-wiecznego pierwowzoru.

Codzienny mundur jest jednolicie błękitny i prostszy w kroju od paradnego.

Gwardziści używają następujących mundurów:

  • błękitny mundur codzienny (dla oficerów – z naramiennikami)
  • oficerski czarny mundur wyjściowy(naramienniki oficerów starszych złote z czarnym obszyciem)
  • mundur zwykły galowy (barwy podano w tabelce poniżej)
  • mundur wielkiej gali (z XVII-wieczną zbroją i morionem na mundurze galowym)

Podczas wojskowych spotkań integracyjnych (międzynarodowych lub szwajcarskich) gwardziści używają mundurów szwajcarskich z naszywką przynależności do Gwardii Papieskiej.

  •  
    Gwardzista w typowym mundurze dziennym
  •  
    Mundur gwardzisty z około 1850 r.
  •  
    Dawny mundur i wyposażenie gwardzisty
  •  
    Gwardziści w mundurach ćwiczebnych (1938)
  •  
    Mundur noszony zwykle nocą
  •  
    Krótki miecz gwardzisty (katzbalger)
  •  
    Morion gwardzisty (Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu)

Elementy ubioru[10] edytuj

Stopień Pułkownik Podpułkownik Major Kapitan Porucznik
Naramienniki[11]
noszone tylko z

niebieskim strojem codziennym

       
Oznaki stopnia na berecie        
Hełm[a]          [12]
Barwy munduru galowego Czerwony
Stopień Starszy sierżant Sierżant Kapral Wicekapral Halabardzista/Gwardzista Gwardzista w funkcji dobosza
Naramienniki Brak Brak Brak Brak Brak Brak
Oznaki stopnia na berecie         Brak Brak
Hełm[a]            
Barwy munduru galowego Czarny i czerwony Niebieski, żółty i czerwony Niebieski, żółty i czarny

Broń i rynsztunek edytuj

Stopień Oficerowie Sierżanci Kapral Wicekapral Halabardzista
Broń drzewcowa Nie używają Nie używają    <  
Partyzana Halabarda
Miecz Rapier Krótki miecz (~1m) – katzbalger[13]
Inne Laska

W skład pocztu sztandarowego poza starszym sierżantem z funkcją chorążego wchodzi też dwóch kaprali albo wicekaprali z flambergami.

Pełniąc funkcje ochrony gwardziści używają również następujących środków obronnych[14]:

Zadania edytuj

Gwardia Szwajcarska – oprócz pełnienia funkcji reprezentacyjno-honorowych – od początku swego istnienia stanowi ochronę osobistą papieża i Pałacu Apostolskiego. Strzeże również granic Państwa Watykańskiego, a od niedawna jej członkowie (w strojach cywilnych) towarzyszą papieżowi w jego zagranicznych pielgrzymkach.

Podczas wakatu Stolicy Apostolskiej Gwardia podlega władzy kamerlinga i strzeże niezakłóconego przebiegu konklawe.

Święto Gwardii Szwajcarskiej edytuj

Osobny artykuł: Święto Gwardii Szwajcarskiej.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ a b Używany jest również hełm czarny z piórami (zwłaszcza podczas liturgii i wydarzeń religijnych) oraz hełm bez piór.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Informacja na stronie internetowej Watykanu
  2. ↑ Według informacji ze strony poświęconej rodowi Fuggerów [1].
  3. ↑ Na konferencji prasowej poprzedzającej Zaprzysiężenie 6 maja 2018 była mowa o powiększeniu Gwardii, wówczas liczącej 110 osób. Zob. artykuł po włosku na vaticannews.va
  4. ↑ The Swiss Guard - Admission Requirements [online], www.vatican.va [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-15] (wł.).
  5. ↑ Oficjalna strona Gwardii Szwajcarskiej. [dostęp 2012-05-06]. (ang.).
  6. ↑ Strona oficjalna Gwardii Szwajcarskiej - Organizacja [online], www.guardiasvizzera.va [dostęp 2017-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-22] (wł.).
  7. ↑ Vaticano: Guardie Svizzere in aumento,da gennaio saranno 135 - Ultima Ora [online], Agenzia ANSA, 6 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-31] (wł.).
  8. ↑ Pontifical Swiss Guard / Guardia Svizzera Pontificia - Cohors Pedestris Helvetiorum a Sacra Custodia Pontificis [online], www.uniforminsignia.org [dostęp 2017-09-09] (ang.).
  9. ↑ Kalendarium [online], wiadomosci.polska.pl [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2007-08-11] (pol.).
  10. ↑ David J. Alvarez, The pope's soldiers : a military history of the modern Vatican, Lawrence, Kan.: University Press of Kansas, 2011, ISBN 978-0-7006-1770-8, OCLC 681500334.
  11. ↑ Naramienniki pochodzą z różnych zdjęć w internecie, zwłaszcza: Pułkownik Anrig i Oficerowie
  12. ↑ Päpstliche Schweizergarde: Responsabili [online], www.guardiasvizzera.ch [dostęp 2021-09-02].
  13. ↑ My new Swiss friends, „Letters from Rome”, 11 września 2008 [dostęp 2017-09-14] (ang.).
  14. ↑ Happy Easter: Guns of the Vatican's Swiss Guard, the world's oldest continuously serving military unit, „Guns.com”, 16 kwietnia 2017 [dostęp 2017-09-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-19] (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gwardia_Szwajcarska&oldid=73583752”