Wikipedia

Helena Podwysocka

(Przekierowano z Helena Lepiarz)

Helena Podwysocka, z domu Pałasińska, primo voto Lepiarz (ur. 17 marca 1901 w Nowym Bródnie, zm. 16 marca 1967) – polska sędzia. Pierwsza w historii kobieta wykonująca ten zawód w Małopolsce.

Helena Podwysocka
Helena Lepiarz
Helena Pałasińska
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 marca 1901
Nowe Bródno

Data śmierci

16 marca 1967

Zawód, zajęcie

sędzia

Narodowość

polska

Odznaczenia
Medal Brązowy za Długoletnią Służbę
Multimedia w Wikimedia Commons
Helena Lepiarz (w grupie po prawej jako druga od lewej) podczas odsłonięcie popiersia Marszałka Józefa Piłsudskiego w gmachu Sądu Okręgowego we Lwowie w maju 1936. Obok m.in. Józef Chirowski, Juliusz Prachtel-Morawiański, Marian Zbrowski, Stanisław Dębicki, Lucjan Malicki
Grobowiec rodzinny Heleny Lepiarz Podwysockiej

Życiorys edytuj

Urodziła się 17 marca 1901[1] w Nowym Bródnie (w jej akcie chrztu widnieje inna data - 28 marca 1901, która jest prawdopodobnie błędna)[2]. Była córką Tomasza Pałasińskiego i Franciszki z domu Jaroczyńskiej, miała trzech braci i siostrę[2].

Była uczennicą gimnazjum Leonii Rudzkiej w Warszawie, w 1919 zdała egzamin maturalny[2]. Następnie pracowała przez ok. roku w Głównym Urzędzie Likwidacyjnym, później jako pracownik cywilny w wojsku[2]. Działała w Polskim Białym Krzyżu[2].

W 1925 ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim[2]. W kwietniu 1926 rozpoczęła aplikację sądową w okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie. 29 stycznia 1927 poślubiła Ludwika Lepiarza[2]. Egzamin sędziowski zdała w styczniu 1929, z wynikiem dobrym, jednak pierwszy wniosek o nominację asesorską złożony w lutym 1929 został odrzucony[2]. Przyczyna tego była płeć kandydatki[2]. Podjęła wówczas pracę w sekretariacie Sądu Apelacyjnego w Warszawie[2].

W maju 1929 weszła w skład komitetu organizacyjnego związku kobiet z wyższym wykształceniem prawniczym w Polsce jako oddziału Federation Internationale des Femmes Avocats et Diplomées en Droit w Paryżu[3]. 13 stycznia 1930 została mianowana asesorem sądowym w okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie i przydzielona do sekretariatu prezydialnego tegoż Sądu[4], była też sekretarzem Sądu Dyscyplinarnego i Komisji Dyscyplinarnej, a także prowadziła referat nominacji na aplikantów sądowych[2]. Po zarejestrowaniu stowarzyszenia Polski Związek Kobiet z prawniczym wykształceniem w 1930 weszła w skład zarządu oraz udzielała się w jego sekretariacie[5][6].

Od marca 1932 powierzono jej wykonywanie obowiązków sędziowskich w Sądzie Grodzkim dla Nieletnich w Warszawie, w wymiarze jednego dnia w tygodniu[2]. Następnie, na skutek podania została przeniesiona na stanowisko asesora sądowego w okręgu Sądu Apelacyjnego we Lwowie z dniem 20 czerwca 1932[7] (przyczyną tego podania było objęcie przez jej męża funkcji szefa sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie[2]). 3 października 1932 została mianowana przez Prezydenta RP na urząd sędziego grodzkiego (miejskiego) we Lwowie jako jedna z trzech kobiet wówczas mianowanych[8][9][10][11][12][13]. Przysięgę złożyła 15 października 1932, zostając tym samym pierwszą kobietą wykonującą zawód sędziego w Małopolsce[2]. Kierowała oddziałem XXXIII, który rozpoznawał sprawy karne przeciw nieletnim, sprawy sanitarne oraz sprawy dotyczące jakości produktów spożywczych w obrocie handlowym[2]. Po samobójczej śmierci męża aresztowanego za współpracę z wywiadem sowieckim przeniosła się w 1937 do Warszawy, pracowała w tamtejszym Sądzie Grodzkim[2]. W 1938 otrzymała brązowy Medal za Długoletnią Służbę[2].

Z małżeństwa z Ludwikiem Lepiarzem miała syna Andrzeja (żołnierz Zgrupowania Żubr, ps. „Miś”, poniósł śmierć w powstaniu warszawskim 30 września 1944 w wieku ok. 15 lat)[14][2]. W kwietniu 1939 poślubiła Mariana Podwysockiego[2].

Po zakończeniu II wojny światowej była sędzią Sądu Grodzkiego w Krakowie, skąd 10 grudnia 1945 została mianowana sędzią Sądu Okręgowego we Wrocławiu[15]. Tego ostatniego stanowiska najprawdopodobniej jednak nie objęła[2].

Zmarła 16 marca 1967[1]. Została pochowana w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (spoczął tam także Ludwik Lepiarz)[1].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Helena Podwysocka. nieobecni.com.pl. [dostęp 2020-10-20].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Lech Krzyżanowski, Witold Okniński Temida wyemancypowana? Słownik biograficzny kobiet - sędziów, asesorów i egzaminowanych aplikantów w międzywojennym sądownictwie polskim, wyd. Arche, Sopot 2018, s. 58-63
  3. ↑ Polski Związek prawniczek. „Kurier Poranny”. Nr 120, s. 8, 2 maja 1929. 
  4. ↑ Lech Krzyżanowski, Witold Okniński: Pierwsze kobiety w polskim sądownictwie. Od Wandy Grabińskiej do Małgorzaty Gersdorf – kalendarium. palestra.pl. [dostęp 2020-10-20].
  5. ↑ Jan Belcikowski: Warszawa kobieca. Warszawa: Bibljoteka Nowej Cywilizacji, 1930, s. 71.
  6. ↑ Kobiety prawniczki organizują się. „Kurier Poranny”. Nr 177, s. 4, 28 czerwca 1930. 
  7. ↑ Ruch służbowy w sądownictwie. Asesorzy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 20, s. 348, 2 listopada 1932. 
  8. ↑ Kobiety – sędziami. „Gazeta Gdańska”. Nr 238, s. 3, 15 października 1932. 
  9. ↑ Nominacje kobiet w sądownictwie. „Kurier Poranny”. Nr 285, s. 6, 13 października 1932. 
  10. ↑ Tu podano dzień mianowania 7 października 1932. Kronika kobieca. Odpowiedzi redakcji. „Kurier Warszawski”. Nr 299, s. 12, 29 października 1932. 
  11. ↑ Nominacje sędziowskie na terenie lwowskiego Sądu Apelacyjnego. „Gazeta Lwowska”. Nr 249, s. 3, 29 października 1932. 
  12. ↑ Trzy kobiety sędziami w Polsce. „Nowiny Codzienne”. Nr 174, s. 1, 13 października 1932. 
  13. ↑ Z kraju i ze świata. Co będą robić mężczyźni?. „Dzwon Niedzielny”. Nr 7, s. 112, 12 lutego 1933. 
  14. ↑ Andrzej Lepiarz. 1944.pl. [dostęp 2020-10-25].
  15. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 1, s. 15, 1 grudnia 1945. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Helena_Podwysocka&oldid=71780516”