Hersz Wasser
Hersz Wasser (ur. 13 czerwca 1910 w Suwałkach, zm. w 1980) – izraelski historyk i księgowy pochodzenia polsko-żydowskiego, w trakcie okupacji niemieckiej sekretarz organizacji Oneg Szabat[1].
| Data i miejsce urodzenia |
13 czerwca 1910 |
|---|---|
| Data śmierci |
1980 |
| Zawód, zajęcie |
Życiorys edytuj
Był synem Lejba i Estery z domu Podlaskiej. W 1932 ukończył studia w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, po których osiadł w Łodzi i podjął pracę księgowego. Był aktywnym członkiem i działaczem partii Poalej Syjon-Lewica. Piastował funkcję kierownika biblioteki partyjnej im. Bera Borochowa w Łodzi oraz od 1934 również sekretarz sekcji ekonomiczno-statystycznej łódzkiego oddziału Żydowskiego Instytutu Naukowego YIVO[1].
Już w trakcie okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej, w grudniu 1939 roku poślubił Blumę Kirszenfeld, z którą następnie przeprowadził się do Warszawy[1]. Po powstaniu w getcie warszawskim organizacji Oneg Szabat na wiosnę 1940 roku został wybrany jej sekretarzem przez cały okres jej działalności, należąc do jej głównych działaczy[2][1] (zdaniem Ruty Sakowskiej „pod względem organizacyjnym i technicznym Oneg Szabat był dziełem Hersza Wassera”[3]). Do pracy w ramach Oneg Szabat zaangażował także swoją żonę. Od stycznia 1941 Wasser był również sekretarzem Centralnej Komisji Uchodźców, zrzeszenia przedstawicieli ziomkostw skupiających uchodźców znajdujących się w Warszawie. Należał do Komitetu Centralnego Poalej Syjon-Lewica, angażował się w wydawanie prasy konspiracyjnej, a także w imieniu partii uczestniczył w spotkaniach dotyczących powołania Żydowskiej Organizacji Bojowej[1].
Hersz i Bluma Wasserowie opuścili getto na początku 1943 roku i od tej pory ukrywali się pod zmienionym nazwiskiem po tzw. aryjskiej stronie. Warszawę opuścili po upadku powstania warszawskiego i doczekali wyzwolenia we wsi Łętownia w Małopolsce. Wasserowie wraz z Rachelą Auerbach byli jedynymi członkami Oneg Szabat, którzy przeżyli wojnę, zaś Hersz Wasser był jedyną osobą, która znała miejsce ukrycia podziemnego archiwum getta warszawskiego, do którego wydobycia doprowadził w 1946[1].
Po wojnie Hersz Wasser był między innymi członkiem władz Centralnego Komitetu Żydów Polskich (CKŻP), kierownikiem warszawskiego oddziału Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej oraz przewodniczącym Wydziału Emigracyjnego i Wydziału Ziomkostw CKŻP. Piastował również mandat radnego Stołecznej Rady Narodowej. W 1950 wyemigrował wraz z żoną do Izraela, gdzie piastował funkcję dyrektora założonego Instytutu Badań nad Żydowskim Ruchem Robotniczym im. Emanuela Ringelbluma w Tel Awiwie, a później dyrektora wydawnictwa Icchoka Lejba Pereca[1].
W 2018 roku w fabularyzowanym filmie dokumentalnym opowiadającym o działalności Oneg Szabat wyprodukowanym we współpracy polsko-amerykańskiej pt. Who Will Write Our History? w postać Hersza Wassera wcielił się Piotr Jankowski[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Hersz Wasser – sekretarz Oneg Szabat. onegszabat.org. [dostęp 2021-04-19]. (pol.).
- ↑ Imię: Hersz Nazwisko: Wasser. new.getto.pl. [dostęp 2021-04-19]. (pol.).
- ↑ Ruta Sakowska (opr.): Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. T. I: Listy o Zagładzie (Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa, 1997; ISBN 83-01-12437-7) str. XV i 147
- ↑ Who Will Write Our History. filmpolski.pl. [dostęp 2021-04-19]. (pol.).