Hyperpyron
Hyperpyron (gr. ύπέρπυρον, νόμισμα ύπέρπυρον nomisma hyperpyron) – złota moneta wybijana w Bizancjum od XI wieku, o wadze około 4,3 g.
Cechy i rozwój monety
edytujWprowadzony został reformą monetarną Aleksego I Komnena w 1092 dla zastąpienia zupełnie zdewaluowanego solida w postaci histamenona. Wobec znacznego pogorszenia jakości kruszcowej w ówczesnej złotej monecie, jego nazwa miała podkreślać nadzwyczajną czystość kruszcu (jako monety wypróbowanej „w ogniu”, poddanej „próbie ogniowej”)[1], co znajdowało odbicie w użytym złocie wysokiej próby (875, czyli 21 karatów). Normatywna waga nowej monety wynosiła 4,45 g. Początkowo miała ona równowartość 3 aspronów z elektrum (białego złota) i 48 aspronów bilonowych (srebrnych). Mimo stopniowego spadku wartości hyperpyron był emitowany aż do połowy XIV wieku, a następnie używany jeszcze jako moneta obrachunkowa.
Był ostatnim typem złotej monety bizantyjskiej. Później w Bizancjum chętnie zastępowano go złotym dukatem weneckim.
Nazwę tę stosowano również dla monety srebrnej wprowadzonej za cesarza Jana V w latach 1354–1379, która faktycznie zastąpiła hyperpyron (z uwagi na niemal zupełne zaniechanie wówczas emisji złotych nominałów).
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Por. R. Kiersnowski: Moneta w kulturze wieków średnich. Warszawa: PIW, 1988, s. 143. Von Schrötter tłumaczy to greckie określenie terminem aurum coctum et recoctum, oznaczającym możliwie czysto odlane złoto (Friedrich von Schrötter (red.): Wörterbuch der Münzkunde. Berlin: De Gruyter, 1970, s. 286).
Bibliografia
edytuj- Philip Grierson: Byzantine coinage. Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 1999. ISBN 0-88402-274-9.
- Helmut Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf: H. Gietl, 2005. ISBN 3-924861-84-6.
- Tomaso Bertele: L'iperpero bizantino dal 1261 al 1453. „Rivista Italiana di Numismatica” t. 59 (1957), s. 70–89
Linki zewnętrzne
edytuj- «Hyperpyron» w Reppa – Das grosse Münzen-Lexikon (niem.) [dostęp 2019-11-11]