Hyperpyron (gr. ύπέρπυρον, νόμισμα ύπέρπυρον nomisma hyperpyron) – złota moneta wybijana w Bizancjum od XI wieku, o wadze około 4,3 g.

Hyperpyron w formie miseczki (skifatu)

Cechy i rozwój monety

edytuj

Wprowadzony został reformą monetarną Aleksego I Komnena w 1092 dla zastąpienia zupełnie zdewaluowanego solida w postaci histamenona. Wobec znacznego pogorszenia jakości kruszcowej w ówczesnej złotej monecie, jego nazwa miała podkreślać nadzwyczajną czystość kruszcu (jako monety wypróbowanej „w ogniu”, poddanej „próbie ogniowej”)[1], co znajdowało odbicie w użytym złocie wysokiej próby (875, czyli 21 karatów). Normatywna waga nowej monety wynosiła 4,45 g. Początkowo miała ona równowartość 3 aspronów z elektrum (białego złota) i 48 aspronów bilonowych (srebrnych). Mimo stopniowego spadku wartości hyperpyron był emitowany aż do połowy XIV wieku, a następnie używany jeszcze jako moneta obrachunkowa.

Był ostatnim typem złotej monety bizantyjskiej. Później w Bizancjum chętnie zastępowano go złotym dukatem weneckim.

Nazwę tę stosowano również dla monety srebrnej wprowadzonej za cesarza Jana V w latach 1354–1379, która faktycznie zastąpiła hyperpyron (z uwagi na niemal zupełne zaniechanie wówczas emisji złotych nominałów).

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Por. R. Kiersnowski: Moneta w kulturze wieków średnich. Warszawa: PIW, 1988, s. 143. Von Schrötter tłumaczy to greckie określenie terminem aurum coctum et recoctum, oznaczającym możliwie czysto odlane złoto (Friedrich von Schrötter (red.): Wörterbuch der Münzkunde. Berlin: De Gruyter, 1970, s. 286).

Bibliografia

edytuj
  • Philip Grierson: Byzantine coinage. Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 1999. ISBN 0-88402-274-9.
  • Helmut Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf: H. Gietl, 2005. ISBN 3-924861-84-6.
  • Tomaso Bertele: L'iperpero bizantino dal 1261 al 1453. „Rivista Italiana di Numismatica” t. 59 (1957), s. 70–89

Linki zewnętrzne

edytuj