Igrzyska herajskie

Igrzyska herajskie także heraje – starożytne igrzyska dla kobiet odbywające się w Olimpii w cyklu czteroletnim ku czci bogini Hery.

Rzeźba przedstawiająca biegaczkę w charakterystycznym chitonie, najprawdopodobniej rzymska kopia rzeźby greckiej z ok. 460 roku p.n.e.

Statuetka biegnącej lub tańczącej dziewczyny w charakterystycznym chitonie, ok. 520–500 p.n.e.

Historia

Igrzyska herajskie odbywały się co cztery lata ku czci bogini Hery w Olimpii i przeznaczone były wyłącznie dla kobiet . Najprawdopodobniej miały charakter panhelleński, choć nie jest to potwierdzone, i prawdopodobnie odbywały się tuż przed igrzyskami olimpijskimi dla mężczyzn . Zaczęto je organizować prawdopodobnie w VI w. p.n.e.

Wiedza o herajach pochodzi głównie z opisu greckiego geografa Pauzaniasza (II w. n.e.) .

Według mitu igrzyska herajskie założyła Hippodameja, żona Pelopsa . Hippodameja zebrała „Szesnaście Kobiet” i zorganizowała zawody ku czci Hery z wdzięczności za małżeństwo z Pelopsem.

Pauzaniasz pisał, że „Szesnaście Kobiet” było politycznie zaangażowanych – było to 16 najstarszych i najbardziej szlachetnych kobiet z 16 miast Elisu, które działały na rzecz pokoju między Pisą a Elisem w grupie powołanej na mocy porozumienia między Pisą a Elisem w ok. 580 roku p.n.e. „Szesnaście Kobiet” zajęło się później organizacją igrzysk herajskich i tkaniem peplosu dla Hery.

Według Pauzaniasza podczas igrzysk dziewczęta rywalizowały w jednej konkurencji – biegu na dystansie niepełnego stadionu (160,22 m)  – 5/6 pełnej długości stadionu . Zawody organizowano dla trzech grup wiekowych , dla dziewczynek i dziewcząt w wieku od 6 do 18 lat.

Zwyciężczynie, podobnie jak zwycięzcy igrzysk olimpijskich, otrzymywały wieniec oliwny i część wołu ofiarowanego patronce igrzysk . Pauzaniasz pisze, że miały również prawo do wystawiania swojego „wizerunku” (ikones) w Altisie. Mogły być to zatem portrety lub posągi z plakietkami z ich imieniem. Wizerunki te były prezentowane w świątyni Hery – do dziś zachowały się nisze, w których je wystawiono .

Pauzaniasz podaje, że jedną z pierwszych zwyciężczyń była Chloris, córka Amfiona z Teb. Przy założeniu, że heraje były igrzyskami panhelleńskimi, niektórzy badacze sugerują, że igrzyska były wygrywane głównie przez dziewczęta ze Sparty.

W przeciwieństwie do mężczyzn, którzy rywalizowali nago, dziewczęta biegały w krótkich chitonach, odsłaniających prawe ramię i pierś . Serwint (1993) zinterpretowała ten strój jako exomis – rodzaj męskiej tuniki, a igrzyska kobiece jako rytuał inicjacji przedślubnej .

Bibliografia

• Wioleta Zawadka. Od agonów po igrzyska – dodatek edukacyjny Magazynu Olimpijskiego. „Olimpionik”. 2(5), s. 14–17, czerwiec 2011. Wydawnictwo Polskiego Komitetu Olimpijskiego. ISSN 1506-0233. (pol.). 
• Thomas F. Scanlon. Ancient Olympics Guide. Games for Girls. „Archaeology”, 2004-04-06. Archaeological Institute of America. (ang.). 
• Paul Chrystal: Women in Ancient Greece. Fonthill Media, 2017. ISBN 978-1781555620. [dostęp 2019-12-30]. (ang.).
• Joanna Harper: Sporting Gender: The History, Science, and Stories of Transgender and Intersex Athletes. Rowman & Littlefield, 2019. ISBN 978-1-5381-1297-7. [dostęp 2019-12-30]. (ang.).
• Thomas Francis Scanlon: Sport in the Greek and Roman Worlds: Greek athletic identities and Roman sports and spectacle. Oxford University Press, 2014. ISBN 978-0-19-870378-5. [dostęp 2019-12-30]. (ang.).
• Donald G. Kyle: Sport and Spectacle in the Ancient World. John Wiley & Sons, 2014. ISBN 978-1-118-61380-1. [dostęp 2019-12-30]. (ang.).
• Nancy Serwint. The Female Athletic Costume at the Heraia and Prenuptial Initiation Rites. „American Journal of Archaeology”. 97 (3), s. 403–422, Jul., 1993. Archaeological Institute of America. DOI: 10.2307/506363. (ang.).