Instalacja rozlewcza IRS
Instalacja rozlewcza samochodowa IRS – polski zestaw chemiczny montowany na samochodzie służący do prowadzenia odkażania, dezynfekcji i dezaktywacji sprzętu wojskowego.
Opis instalacji IRS edytuj
Instalacja rozlewcza samochodowa IRS została skonstruowana przez polskich specjalistów z Ośrodka Badawczego Sprzętu Chemicznego i znalazła się na wyposażeniu polskich wojsk obrony przeciwchemicznej na początku lat 70. XX w. Sukcesywnie zastępowała przestarzałe instalacje ARS-12D[1]. W tym okresie uważana była za jedno z najlepszych tego typu urządzeń na świecie. Poprzez zastosowanie polskiego samochodu bazowego Star 660 wyeliminowano import radzieckiego ZIS-151. Produkowała ją Pomorska Spółdzielnia Mechaników Samochodowych w Koszalinie[2].
- Przeznaczenie[3]
- odkażanie, dezynfekcja i dezaktywacja uzbrojenia oraz sprzętu bojowego i transportowego,
- odkażanie i dezynfekcja terenu, dróg i obiektów inżynieryjno-budowlanych,
- dezaktywacja dróg o jednolitej twardej nawierzchni oraz obiektów inżynieryjno-budowlanych.
Wykorzystywana także do[3]:
- zabiegów sanitarnych żołnierzy,
- przewożenia oraz okresowego przechowywania rozpuszczalników, roztworów roboczych i paliw ciekłych,
- sporządzania roztworów roboczych,
- napełniania małych naczyń cieczami,
- przepompowywania cieczy z jednego zbiornika do drugiego z pominięciem cysterny,
- gaszenia pożarów.
Praca instalacji edytuj
Cysternę o pojemności 2500 dm³ napełnia się i opróżnia za pomocą układu przewodów rurowych. Przetaczanie cieczy i wytwarzanie odpowiedniego ciśnienia zapewnia dwustopniowa pompa odśrodkowa M800B. Podgrzewacz podgrzewa wodę do temperatury roboczej 70–75°C. Przy odkażaniu lub dezaktywacji sprzętu bojowego można zorganizować 6–7 dwuprądownicowych stanowisk roboczych, zaś przy dezaktywacji sprzętu za pomocą prądownic strumieniowych 3 stanowiska robocze[3].
Instalacja stwarza też możliwość odkażania pasa terenu o szerokości 4–6 metrów, dezynfekcji pasa terenu o szerokości 5–6 metrów i dezaktywacji utwardzonych nawierzchni drogowych o szerokości do 5 metrów.
Do dezaktywacji dróg o ulepszonej nawierzchni oraz dezaktywacji, odkażania lub dezynfekcji polowych obiektów obronnych wykorzystywano nasadki K-1. Dla dezaktywacji dróg dwie nasadki K-1 umocowywano do przedniego przewodu tłocznego. Dla dezaktywacji, odkażania lub dezynfekcji polowych obiektów obronnych podłączano jedną nasadkę K-1 do bocznego przewodu tłocznego. Zabiegi specjalne przeprowadzano pod ciśnieniem 0,4 MPa, zależnie od wysokości obiektu. Nasadek DN-3 używano do odkażania dróg i terenu. Jedną nasadkę mocowano do tylnego przewodu tłocznego lub dwie do przedniego przewodu tłocznego. Nasadkę kopytkową używano do dezynfekcji terenu i dróg[4].
Skład instalacji edytuj
Instalacja IRS składa się z zespołu urządzeń specjalnych i samochodu Star 660 M, na którym je przewożono[3].
- Urządzenia specjalne
- zasadnicze
- niezdejmowane
- cysterna
- układ przewodów rurowych
- pompa mechaniczna
- układ napędowy pompy mechanicznej
- podgrzewacz cieczy.
- zdejmowane
- prądownice,
- węże ssawne i tłoczne,
- kolektory,
- nasadki,
- pompa ręczna,
- skrzynie na urządzenia zdejmowane,
- pomosty,
- kosze na bębny z suchym odkażalnikiem.
- niezdejmowane
- pomocnicze
- końcówki ssawne,
- wanienki
- wiadra,
- bańki,
- naczynia miarowe,
- kołki,
- szperacze,
- narzędzia i części zapasowe.
- zasadnicze
Instalacja rozlewcza IRS-2 edytuj
Jeszcze w latach 70. XX w. w Wojskowym Instytucie Chemii i Radiometrii podjęto prace projektowe nad udoskonaleniem instalacji IRS. W latach 80. rozpoczęto produkcję i wprowadzanie na wyposażenie jednostek Wojska Polskiego instalacje rozlewcze nowej generacji – IRS-2[5]. Nowa instalacja zamontowana została na podwoziu samochodu Star 266M. Produkcję podjęły zakłady „Iskra" w Kielcach. Przeznaczenie i ogólne zasady budowy nowej instalacji IRS-2 były identyczne jak instalacji IRS. Zastosowano w niej jednak wiele nowych rozwiązań konstrukcyjnych[6].
Były to między innymi[7]:
- zastosowanie jednostopniowej pompy odśrodkowej wykonanej z tworzyw sztucznych,
- uproszczenie układu przewodów rurowych,
- zastosowanie w przewodach rurowych i prądownicach zaworów kulowych, co umożliwiło wprowadzenie elektropneumatycznego sterowania zaworami z kabiny samochodu,
- umożliwienie sterowania zaworem odcinającym z kabiny kierowcy w czasie jazdy,
- zastosowanie automatycznego sterowania pracą podgrzewacza cieczy,
- użycie nowego typu nakrętek do łączenia węży,
- zunifikowanie nasadek,
- zastosowanie cysterny o pojemności 3000 dm³,
- zastosowanie podgrzewacza o większej wydajności cieplnej.
Przypisy edytuj
- ↑ Nowak 2001 ↓, s. 152.
- ↑ Nowak 2001 ↓, s. 152–153.
- ↑ a b c d Nowak 2001 ↓, s. 153.
- ↑ Nowak 2001 ↓, s. 153–154.
- ↑ Nowak 2001 ↓, s. 167.
- ↑ Nowak 2001 ↓, s. 183.
- ↑ Nowak 2001 ↓, s. 183–184.
Bibliografia edytuj
- Ireneusz Nowak: Wybrane problemy historii polskiej techniki wojskowej XX wieku. Sprzęt i środki wojsk chemicznych. T. 2. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2001. ISBN 83-88062-81-6.