Isabella Lugoski-Karle
Isabella Lugoski-Karle (ur. 2 grudnia 1921 w Detroit, zm. 3 października 2017 w Arlington) – amerykańska chemiczka i krystalograf polskiego pochodzenia.
 Isabella Karle (2009) | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Doktor nauk chemicznych | |
| Specjalność: krystalografia | |
| Alma Mater | |
| Instytucja | |
| Okres zatrudn. |
1946 – 2009 |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się w rodzinie polskich imigrantów. Żyjąc w lokalnej polonijnej społeczności nie znała języka angielskiego, dopóki w wieku 7 lat nie poszła do szkoły. W domu matka uczyła ją czytania, pisania i matematyki[1].
Mimo cudzoziemskiego pochodzenia i trudnych warunków materialnych bez kłopotów radziła sobie w szkole. Gdy rozpoczęła naukę chemii w szkole średniej, postanowiła poświęcić się tej nauce. Mając stypendium za dobre wyniki w nauce, wstąpiła na Uniwersytet Michigan, gdzie zdobyła licencjat (BSc) w 1941, tytuł magistra (MSc) w 1942 oraz doktorat (PhD) w 1944[1].
W czasie studiów poznała Jerome'a Karle'a (siedział obok niej w laboratorium, ponieważ miejsca przydzielano alfabetycznie[2]), którego poślubiła w 1942[1].
W czasie wojny oboje pracowali w Projekcie Manhattan. W 1946 oboje znaleźli zatrudnienie w Naval Research Laboratory (NRL) w Waszyngtonie. Badali tam dyfrakcję elektronów oraz promieniowania rentgenowskiego. Doprowadziło ich to do określania struktury cząsteczek na podstawie dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego (Symbolic Addition Procedure – procedura dodawania symboli). Te odkrycia przyczyniły się do otrzymania Nagrody Nobla przez Jerome Karle w 1985[1].
Opublikowała ponad 250 prac naukowych. Science Citation Index umieszcza ją pośród 1000 najczęściej cytowanych naukowców na świecie[1].
Małżonkowie odeszli na emeryturę z NRL w 2009[3].
Isabella Karle zmarła w 2017 z powodu guza mózgu[4].
Nagrody edytuj
Isabella Karle była laureatką licznych nagród naukowych, między innymi: Bower Award and Prize, National Medal of Science, Secretary of the Navy Distinguished Achievement in Science Award, Admiral Parsons Award of the Navy League[1].
W 1976 American Chemical Society przyznało jej Garvan Medal[5].
Należała do organizacji i stowarzyszeń naukowych, takich jak National Academy of Sciences, American Academy of Arts and Sciences oraz American Philosophical Society[1].
Honorowe doktoraty przyznały jej Uniwersytet Michigan (1976), Wayne State University (1979), University of Maryland (1986) i Georgetown University (1984)[1], a w 2002 także Uniwersytet Jagielloński[6].
Życie prywatne edytuj
Ojciec jej był malarzem pokojowym, a matka szwaczką. Miała 3 córki. Dwie z nich zostały naukowcami w dziedzinie chemii (średnia, Jean Marianne, opublikowała kilka prac wraz ze swą matką). Najmłodsza córka jest geologiem i była zatrudniona w Smithsonian Institution[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Nina Matheny Roscher, Isabella Helen Lugoski Karle, [w:] Louise S. Grinstein, Rose K. Rose, Miriam H. Rafailovich (red.), Women in Chemistry and Physics, Greenwood: Greenwood Press, 1993, s. 285–287, ISBN 0-313-27382-0 (ang.).
- ↑ Lulu Huang, Lou Massa, Isabella Helen Lugoski Karle, „Physics Today”, 71 (3), 2018, s. 65–65, DOI: 10.1063/pt.3.3878, ISSN 0031-9228 [dostęp 2018-09-16] (ang.).
- ↑ Jerome Karle, Nobel Prize Laureate and Navy Scientist, Dies at 94, „News”, 25 czerwca 2013 [dostęp 2018-09-16] (ang.).
- ↑ Emily Langer, Isabella L. Karle, chemist who helped reveal structure of molecules, dies at 95 [online], Washington Post, 20 października 2017 [dostęp 2018-09-22] (ang.).
- ↑ Francis P. Garvan-John M. Olin Medal - American Chemical Society [online], American Chemical Society [dostęp 2018-10-10] (ang.).
- ↑ Doktorzy honoris causa – Uniwersytet Jagielloński [online], www.uj.edu.pl [dostęp 2018-09-16] (pol.).