Detroit

miasto w stanie Michigan w Stanach Zjednoczonych

Detroit (wym. [dɨˈtrɔɪt]; z fr. cieśnina) – miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Michigan na północnym brzegu rzeki Detroit łączącej jeziora St. Clair i Erie.

Detroit
Siedziba hrabstwa
Ilustracja
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Dewiza: Speramus Meliora; Resurget Cineribus
Przydomek: The Motor City, Motown, Renaissance City, The D, Hockeytown, Rock City
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stan

 Michigan

Hrabstwo

Wayne

Data założenia

1701

Prawa miejskie

1802

Kod statystyczny

FIPS: 26-22000
GNIS ID: 1617959

Burmistrz

Mike Duggan (D)

Powierzchnia

370,4 km²

Wysokość

183 m n.p.m.

Populacja (2015)
• liczba ludności
• gęstość


690 074[1]
1863,05 os./km²

Nr kierunkowy

313

Kod pocztowy
Strefa czasowa

UTC-05:00
UTC-04:00

Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Detroit”
Położenie na mapie Michigan
Mapa konturowa Michigan, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Detroit”
Ziemia42°19′53″N 83°02′45″W/42,331389 -83,045833
Strona internetowa
Detroit
Zdjęcie satelitarne Landsat. Detroit znajduje się na północ i zachód od rzeki
Detroit, 2014

Na południu sąsiaduje z kanadyjskim miastem Windsor w prowincji Ontario.

Historia edytuj

Założone 24 lipca 1701 r. przez Francuza Antoine’a de la Mothe Cadillaca[2]. W 1796 r. formalnie przekazane Stanom Zjednoczonym. W 1802 r. Detroit uzyskało prawa miejskie. Po 1830 r. gwałtowny rozwój (otwarcie żeglugi parowej na Wielkich Jeziorach, napływ imigrantów z Europy). W latach 1837–1847 stolica stanu Michigan. Ośrodek abolicjonizmu i punkt przerzutowy uciekających do Kanady Afroamerykanów. Po I wojnie światowej dalszy napływ imigrantów, m.in. z Polski (ponad 1,3 mln osób polskiego pochodzenia, w tym około 250 tys. mówiących na co dzień po polsku); w latach 60. XX wieku wybuchły zamieszki rasowe, w wyniku których biała ludność przeniosła się w dużej części na przedmieścia (w Detroit mieszka ponad połowa ciemnoskórej ludności stanu Michigan).

W przeszłości miasto było dużym skupiskiem Polonii. Polacy napływali do miasta od XIX wieku, początkowo z Wielkopolski (zabór pruski), później z innych zaborów, a w końcowej fazie imigracji z innych części Stanów Zjednoczonych. W połowie dwudziestolecia międzywojennego w Detroit żyło ok. 250 tys. Polaków, była to najliczniejsza grupa imigrancka w regionie. Dopiero administracyjne ograniczenia w polityce imigracyjnej zmniejszyły napływ Polaków z Europy, a do fabryk zaczęli przybywać Afroamerykanie z południa Stanów Zjednoczonych. W dwudziestoleciu międzywojennym niepolscy robotnicy uczyli się podstaw języka polskiego, aby móc porozumieć się z większością załogi, jednocześnie jednak Polacy byli po Afroamerykanach jedną z najniżej sytuowanych grup w hierarchii społecznej i mocno z tą drugą grupą rywalizowali o zarobki, dochodziło do starć, często podsycanych przez właścicieli fabryk. Aż do lat sześćdziesiątych XX wieku Polaków obejmował także zakaz osiedlania się w bogatszych dzielnicach[3].

Upadek miasta edytuj

Przyczyn ogłoszenia bankructwa Detroit w 2013 roku jest wiele, a ich początków należy szukać w II poł. XX w. Generalnie był to splot dezindustrializacji, złej polityki zagospodarowania przestrzennego, wybuchu zamieszek, niewłaściwej polityki podatkowej.

Lata 50. XX w. edytuj

W okresie powojennym miasto utraciło około 150 000 miejsc pracy na rzecz przedmieść. Przyczyniły się do tego zmiany technologiczne produkcji, postępująca automatyzacja, konsolidacje firm, polityka podatkowa, budowa sieci dróg szybkiego ruchu. Główne przedsiębiorstwa, jak Packard, Hudson czy Studebaker, a także cała rzesza pomniejszych, znacząco ograniczyły swoją działalność lub zbankrutowały. W latach 1950 bezrobocie w mieście wzrosło do 10%[4].

Lata 50.–60. XX w. Budowa dróg edytuj

Wybudowane drogi szybkiego ruchu przebiegały przez najgęściej zaludnione dzielnice czarnoskórej części populacji miasta, tworząc przy tej okazji swego rodzaju bariery, separujące je od siebie. Przy tej okazji zrównano z ziemią wiele budynków, dla przykładu budowa tylko Edsel Ford Expressway pociągnęła za sobą konieczność likwidacji około 2800 budowli, w tym klubów, restauracji i kościołów[4].

Zamieszki w 1967 edytuj

Latem 1967 roku wybuchły zamieszki w mieście[5]. W okresie pięciu dni zginęły 43 osoby, z czego 33 były czarnoskóre; 467 osób zostało rannych: 182 cywili, 167 policjantów, 83 strażaków, 17 członków gwardii narodowej, 16 policjantów stanowych, 3 żołnierzy. Splądrowanych lub spalonych zostało 2509 sklepów, 388 rodzin straciło dach nad głową; 412 budynków zostało spalonych lub uszkodzonych w stopniu nadającym się do rozbiórki. Straty oszacowano na poziomie 40–80 milionów USD[6]. Na skutek zamieszek wiele firm zostało zamkniętych lub przeniesionych do bezpieczniejszych przedmieść, a dotknięte zamieszkami obszary obracały się w ruinę przez kolejne dekady[7]. W 1994 roku Coleman Young, pierwszy czarnoskóry burmistrz Detroit, napisał: „Największą ofiarą rozruchów było oczywiście samo miasto. Detroit straciło wówczas o wiele więcej niż życie ofiar czy zawalone budynki. Konsekwencją była rujnująca ekonomiczna izolacja, skutkująca likwidacją miejsc pracy, wpływów podatkowych od przedsiębiorstw, hurtowników i detalistów. Pieniądze zabrali w swoich kieszeniach biznesmeni i biali ludzie, którzy uciekli tak szybko, jak się tylko dało. Exodus białych z miasta przed zamieszkami był stabilny, w sumie 22 tysiące w 1966 r., ale potem po prostu eksplodował. W niecałe pół roku Detroit opuściło już 67 tysięcy, rok później 80, a w 1969 – 46 tysięcy”[8]. Z kolei czarnoskóry ekonomista Thomas Sowell napisał: „Przed zamieszkami z 1967 roku czarna populacja Detroit mogła cieszyć się najwyższym w kraju wskaźnikiem posiadania własnego domu, a stopa bezrobocia wynosiła 3,4%. To nie desperacja rozpoczęła rozruchy. To rozruchy rozpoczęły schyłek miasta, doprowadzając do dzisiejszego opłakanego stanu. Obecnie populacja Detroit to zaledwie połowa niegdysiejszej, a uciekli ludzie najbardziej produktywni”[5].

Lata 70.–90. XX w. edytuj

Spis ludności z roku 1970 pokazał, że biali nadal stanowią większą część populacji, jednakże w ciągu kolejnych lat ich odsetek zmniejszył się z 55% (w 1970 r.) do 34% (w 1980 r.) i do 10% (w 2010 r.). Odejście białej klasy średniej pozostawiło w rękach czarnoskórych miasto z nieadekwatnym do sytuacji systemem podatkowym, bezrobociem oraz przerośniętą pomocą społeczną[9]. Według Z’ev Chafetsa w latach 80. spośród wszystkich głównych miast Detroit miało największe bezrobocie, największy wskaźnik ubóstwa oraz najwyższą umieralność niemowląt[10].

W okresie 1970–1980 o mieście było głośno ze względu na wzrost przestępczości. Ulice kontrolowały gangi czarnoskórych, parających się sprzedażą narkotyków. Wytworzyło się wówczas co najmniej kilka większych grup, takich jak: The Errol Flynns, Nasty Flynns (potem NF Bangers) czy Black Killers. Powstawały także całe kartele: Young Boys Inc., Pony Down, Best Friends, Black Mafia Family i The Chambers Brothers[11]. Young Boys byli szczególnie ekspansywni, działali także w innych miastach, posługiwali się młodymi i nieletnimi osobami, które unikały tym sposobem kary; zasłynęli szczególną brutalnością[12]. W tym samym okresie co najmniej kilka razy Detroit było nazywane stolicą podpaleń Ameryki (ang. arson capital of America), aby ostatecznie stać się stolicą morderstw (ang. the murder capital of America). Według statystyk FBI Detroit było najbardziej niebezpiecznym miastem, liczba przestępstw osiągnęła rekord w 1991 roku i wyniosła 2700 na 100 000 osób, a opuszczone domy stały się siedliskiem grup przestępczych. Taka sytuacja odstraszała turystów, kilka państw wydało ostrzeżenia dla podróżujących do Detroit. Podpalenia miały miejsce głównie w samym mieście, jednakże zdarzały się także na przedmieściach. W 1984 roku zanotowano ich liczbę największą, ponad 800, która przekraczała możliwości działania straży pożarnej. Spłonęły wówczas setki opuszczonych domów. W kolejnych latach liczba pożarów się zmniejszyła, ponieważ wiele domów zostało ostatecznie wyburzonych – tylko w latach 1989–1990 zrównano ich z ziemią około 5000[13].

XXI w. edytuj

 
Opuszczony dom w Detroit, dzielnica Delray

Miasto od lat 50. XX w. straciło około 60% swojej populacji[14]. W 1950 liczyło 1,8 miliona osób, w 2010 – 700 tysięcy[15]. Drastycznie zmieniły się proporcje ludności czarnej i białej: 16,2% wobec 83,6% w 1950 r. do odpowiednio 82,7% wobec 10,6% w 2010[16]. Szacuje się, że od czasu drugiej wojny światowej około 1,4 z 1,6 miliona białych osób opuściło Detroit, przenosząc się głównie na przedmieścia[17]. Wytworzyła się swoista linia podziału na białych i czarnych, biednych i bogatych, w granicach miasta i na przedmieściu. Granice miasta stanowiła droga – „ósma mila”, do której odnosi się m.in. film z udziałem Eminema. W 2013 r. stopa bezrobocia wynosiła 28,5%[18], odsetek osób żyjących poniżej granicy ubóstwa osiągnął 36,4%[19]. Znacząca część działek budowlanych została opuszczona, w niektórych obszarach wolnych parcel jest więcej niż połowa. W sumie w Detroit w 2013 r. było około 70 000 pustych budynków, 31 000 domów oraz 90 000 działek[20][21]. W 2012 r. średnia cena domu wyniosła 7500 USD, w styczniu roku następnego 47 domów było wystawione na sprzedaż za 500 USD i mniej, pięć posiadłości wyceniono na jednego dolara. Mimo ekstremalnie niskich cen większość nieruchomości pozostaje wystawione na sprzedaż dłużej niż rok[22]. W 2012 ponad połowa właścicieli domów nie zapłaciła podatków[23].

Demografia edytuj

Profil demograficzny Detroit 1820–2010[24][25]
Podział na rasy ludzi według definicji US Census Bureau[26].
Rok Populacja Biali % Afroamerykanie % Azjaci % Inni oraz mieszani % Urodzeni za granicą %
1820 1422 1355 95,29 67 4,71 0 0 0 0 NA NA
1830 2222 2096 94,33 126 5,68 0 0 0 0 NA NA
1840 9102 8909 97,88 193 2,12 0 0 0 0 NA NA
1850 21 019 20 432 97,21 587 2,79 0 0 0 0 9927 47,23
1860 45 619 44 216 96,92 1403 3,08 0 0 0 0 NA NA
1870 79 577 77 338 97,19 2235 2,81 0 0 4 0 35 381 44,46
1880 116 340 113 475 97,54 2821 2,42 10 0 34 0,04 45 645 39,23
1890 205 876 202 422 98,32 3431 1,67 12 0,01 11 0 81 709 39,69
1900 285 704 281 575 98,55 4111 1,44 4 0 14 0,01 96 503 33,78
1910 465 766 459 926 98,75 5741 1,23 58 0,01 41 0,01 157 534 33,82
1920 993 678 952 065 95,81 40 838 4,11 620 0,06 155 0,02 290 884 29,27
1930 1 568 662 1 446 656 92,22 120 066 7,65 1590 0,10 350 0,03 405 882 25,87
1940 1 623 452 1 472 662 90,71 149 119 9,19 1237 0,08 434 0,02 322 688 19,88
1950 1 849 568 1 545 847 83,58 300 506 16,25 1734 0,09 1481 0,08 278 260 15,04
1960 1 670 144 1 182 970 70,83 482 223 28,87 2780 0,17 2171 0,13 201 713 12,08
1970 1 511 482 838 877 55,50 660 428 43,69 4478 0,30 7699 0,51 119 347 7,90
1980 1 203 339 413 730 34,38 758 939 63,07 6621 0,55 24 049 2,00 68 303 5,68
1990 1 027 974 222 316 21,63 777 916 75,67 8461 0,82 19 281 1,88 34 490 3,36
2000 951 270 116 599 12,26 775 772 81,55 9519 1,00 49 380 5,19 45 541 4,79
2010 713 777 75 758 10,61 590 226 82,69 7559 1,06 40 234 5,64
2015[27] 690 074 92 590 13,40 552 875 80,10 8700

Gospodarka edytuj

 
Główna siedziba General Motors

W przeszłości jeden z najważniejszych na świecie ośrodków produkcji samochodów. Tu znajdowały się główne siedziby trzech koncernów Ford Motor Company (1903), General Motors (1916) i Chrysler (1925). W zakładach przemysłu motoryzacyjnego w Detroit znalazło zatrudnienie wielu imigrantów polskiego pochodzenia.

Ośrodek przemysłu chemicznego, maszynowego, zbrojeniowego, hutnictwa żelaza. Siedziba wielu korporacji finansowych i banków. Liczne uczelnie (w tym 3 uniwersytety), placówki naukowo-badawcze. Szereg budowli autorstwa najwybitniejszych współczesnych architektów, m.in. L. Miesa van der Rohe; w centrum miasta park Grand Circus, o powierzchni 2,5 ha, od którego rozchodzą się promieniście ulice; na wyspie rzecznej Belle Isle wielkie parki, liczne obiekty sportowe, podwodny tunel i most łączący Detroit z kanadyjskim miastem Windsor.

Od początku XXI w. Detroit pretenduje do miana najbardziej zrujnowanego miasta w Stanach Zjednoczonych. Na tle innych dużych miast jest tutaj najwięcej opuszczonych i zrujnowanych fabryk, magazynów, kamienic itp., w przeliczeniu na ogólną powierzchnię miasta[potrzebny przypis]. W ciągu ostatnich 50 lat również liczebność mieszkańców miasta spadła o ponad połowę (częściowo na skutek przeprowadzki mieszkańców na przedmieścia i do aglomeracji).

Aglomeracja Detroit – Ann ArborFlintWindsor jest największym regionem metropolitalnym świata położonym w więcej niż jednym kraju.

Detroit 18 lipca 2013 roku ogłosiło upadłość. Wniosek o upadłość (tzw. Chapter 11., ochrona przed wierzycielami) złożył szef zarządzania kryzysowego Kevyn Orr na ręce gubernatora stanu Michigan Ricka Snydera[28].

Transport edytuj

Wielki węzeł komunikacji drogowej i kolejowej. Jeden z głównych portów Wielkich Jezior. Żegluga promowa do miasta Cleveland. W pobliżu miasta znajduje się międzynarodowy port lotniczy.

Religia edytuj

Struktura religijna w Detroit w 2014 roku[29]:

 
Central United Methodist Church.

Według spisu na 2010 rok najwięcej członków posiadali[30]:

Kościół rzymskokatolicki edytuj

Siedziba Archidiecezji Detroit

Sport edytuj

 
Comerica Park – stadion baseballowy w Detroit


W Detroit działa wiele klubów sportowych, z których najbardziej znane są: drużyna koszykarska Detroit Pistons, hokejowa Red Wings, baseballowa Tigers oraz futbolu amerykańskiego Detroit Lions.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Spis Ludności w Stanach Zjednoczonych. [dostęp 2018-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-03)].
  2. Antoine de la Monthe Cadillac (1658-1730); American National Biography [dostęp 2018-03-30] (ang.).
  3. INTERIA.PL, Tak upadało „Motor City”. A budowali je Polacy [dostęp 2018-03-30] (pol.).
  4. a b Sugrue, Thomas J, The Origins of the Urban Crisis: Race and Inequality in Postwar Detroit, Wydawnictwo Princeton University Press, 2005.
  5. a b Thomas Sowell: Whites and Blacks Flee California. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  6. The Communications Media, Ironically, Have Failed to Communicate: The Kerner Report Assesses Media Coverage of Riots and Race Relations. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  7. Sidney Fine Violence in the Model City: The Cavanaugh Administration, Race Relations, and the Detroit Riot of 1967, 1989.
  8. Young, Coleman Hard Stuff: The Autobiography of Mayor Coleman Young.
  9. Heather Ann Thompson: Rethinking the Politics of White Flight in the Postwar City: Detroit, 1945–1980 Journal of Urban History January 1999 25: 163-198. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  10. Z’ev Chafets, The Tragedy of DetroitNew York Times Magazine, lipiec 1990.
  11. Carl S. Taylor (1993). Girls, gangs, women, and drugs. Michigan State University Press.
  12. Ron Chepesiuk: The War on Drugs: An International Encyclopedia. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  13. Z’ev Chafets, Devil’s Night and Other True Tales of Detroit, 1990.
  14. Kamelia Angelova: Bleak Photos Capture The Fall Of Detroit. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  15. Katharine Q. Seelye: Detroit Census Confirms a Desertion Like No Other. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  16. Richard Johnson: Graphic: Detroit Then and Now. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  17. Rebecca Solnit: Detroit Arcadia. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  18. U.S. Census Bureau, American FactFinder – Results [dostęp 2018-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-03] (ang.).
  19. Table 708. Household, Family, and Per Capita Income and Individuals, and Families Below Poverty Level by City: 2009. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  20. Detroit Residential Parcel Survey. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  21. Mark Binelli: How Detroit Became the World Capital of Staring at Abandoned Old Buildings. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  22. Sonja Koremans: Homes still selling for $1 in Detroit. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  23. 47% of Detroit property owners don’t pay their taxes, „Washington Examiner”, 24 lutego 2013 [dostęp 2018-03-30] (ang.).
  24. j.ang – Michigan – Race and Hispanic Origin for Selected Large Cities and Other Places: Earliest Census to 1990. census.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-02)].
  25. j.ang – Nativity of the Population for Urban Places Ever Among the 50 Largest Urban Places Since 1870: 1850 to 1990. census.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-12)].
  26. Praca zbiorowa: 2010 Census Demographic Profile Summary File, Technical Documentation. US Census Bureau, 08.2011. s. 61. [dostęp 2015-11-27]. (ang.).
  27. U.S. Census Bureau, American FactFinder – Results, factfinder.census.gov [dostęp 2018-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-03] (ang.).
  28. Amerykańskie miasto Detroit ogłosiło upadłość.
  29. Major U.S. metropolitan areas differ in their religious profiles, Pew Research Center [dostęp 2019-01-28] (ang.).
  30. thearda.com.

Linki zewnętrzne edytuj