Spółgłoska zwarta dziąsłowa bezdźwięczna
typ spółgłoski
Spółgłoska zwarta dziąsłowa bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [t].
| Numer IPA | 103 | |||
|---|---|---|---|---|
| t | ||||
| Jednostka znakowa |
t | |||
| Unikod |
U+0074 | |||
| UTF-8 (hex) |
74 | |||
| Inne systemy | ||||
| X-SAMPA | t | |||
| Kirshenbaum | t | |||
| IPA Braille↗ | ⠞ | |||
| Przykład | ||||
| informacje • pomoc | ||||
| ||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | ||||
Artykulacja
edytujOpis
edytujW czasie artykulacji tej spółgłoski:
- modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
- prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – spółgłoska środkowa
- język dotyka dziąseł – jest to spółgłoska dziąsłowa. W zależności od tego, czy kontaktu dokonuje spodnia powierzchnia, czy czubek języka, mówimy o spółgłosce apikalnej [t̺] lub laminalnej [t̻].
- dochodzi do całkowitego zablokowania przepływu powietrza przez jamę ustną i nosową, a następnie do przerwania utworzonej blokady i wybuchu (plozji) – jest to spółgłoska zwarta
- wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna
Warianty
edytujOpisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:
- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, jest to wtedy spółgłoska zmiękczona (spalatalizowana): [tʲ]
- wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, jest to wtedy spółgłoska welaryzowana: [tˠ]
- przewężenie w gardle, jest to wtedy spółgłoska faryngalizowana: [tˤ]
- zaokrąglenie warg, jest to wtedy spółgłoska labializowana: [tʷ]
Spółgłoska może być wymówiona:
- z rozwarciem bez plozji, jest to wtedy spółgłoska bez plozji: [t̚].
- z silnym przydechem (aspiracją), jest to wtedy spółgłoska przydechowa (aspirowana): [tʰ]
Przykłady
edytuj- spółgłoska apikalna:
- w języku angielskim: time [taɪm] „czas”
- w języku niemieckim: Tochter [tɔxtɐ] „córka”
- spółgłoska laminalna:
- w języku francuskim: tordu [tɔʀdy] „zakrzywiony”
- spółgłoska koronalna:
- w języku polskim: tak [tak]
Zobacz też
edytuj- dźwięczny odpowiedniki spółgłoski [t]: [d].
- spółgłoska zwarta ejektywna dziąsłowa: [tʼ]