Izydor

imię męskie (Izydor)

Izydorimię męskie pochodzenia greckiego, utworzone przez Greków osiadłych w starożytnym Egipcie po podboju Egiptu przez Aleksandra Wielkiego. Grecy ci włączyli do swego panteonu boginię Izydę jako jedno z głównych bóstw[1].

Izydor został utworzony przez połączenie imienia bogini Izydy oraz gr. dōron – „dar” i oznacza „dar Izydy”[2]. Mogło stanowić przekład grecki imienia egipskiego lub też zostać utworzone przez Greków bezpośrednio na gruncie języka greckiego[1].

Imię zostało przejęte przez starożytnych Rzymian, dzięki czemu dotarło do chrześcijaństwa[2]. W dokumentach polskich jest poświadczone od 1320[3], początkowo jako imię klasztorne[4], a we wschodniosłowiańskiej formie Sydor (odnotowano także formę Sydur) – od 1402[5]. Według Frosa i Sowy, w dawnych dokumentach polskich istnieją wzmianki o 2 lub 3 Izydorach z X i XI wieku[1], jednak w Słowniku staropolskich nazw osobowych pod red. W. Taszyckiego oraz innych cytowanych opracowaniach brak potwierdzenia tej informacji.

Od tego imienia powstała staroruska forma skrócona (zdrobniała, spieszczona) Sidor, utworzona za pomocą popularnej w imiennictwie zarówno ruskim, jak i polskim techniki ucinania nagłosu[6].

Izydor bardziej upowszechnił się w Polsce XVIII i XIX wieku. Dość popularny był w latach dwudziestych XX wieku[2].

Odnotowane w dawnych dokumentach formy pochodne od tego imienia to: Iżyk // Jiżyk, Dorek (też od Teodor), wsł. Sydko, Syduszek, Syduszko[7].

W Martyrologium rzymskim odnotowano dziesięciu świętych Izydorów, dodatkowo w innych źródłach – dziewięciu.

Żeńskim odpowiednikiem jest Izydora[8].

Izydor imieniny obchodzi:

Żeński odpowiednik to Izydora. Odpowiedniki obcojęzyczne: łac. Isidorus, ang. Isidor, fr. Isidor, hiszp. Isidoro, Isidro, niem. Isidor, ros. Isidor, Sidor, wł. Isidoro.

Odpowiedniki w innych językach

edytuj
  • angielski: Isidore
  • białoruski: Сідар (Sidar)
  • czeski: Isidor, Izidor
  • esperanto: Izidoro[11]
  • francuski: Isidore
  • litewski: Izidorius, Dzidorius, Dzidas
  • łacina: Isidorus
  • niemiecki: Isidor, Isidorus
  • rosyjski: Сидор, Исидор (Sidor, Isidor)
  • staro-cerkiewno-słowiański: Isidorъ, Sidorъ
  • staroukraiński: Исидоръ, Сидоръ[7]
  • ukraiński: Сидір (Sydir, odmiana: Sydora, Sydorowi)
  • węgierski: Izidor, Izor
  • włoski: Isidoro

Znane osoby noszące imię Izydor

edytuj

Nazwiska pochodzące od imienia Izydor: Sidor[12], Izydorczuk, Izydorczyk i in.[2], Sydor.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Henryk Fros, Franciszek Sowa, Księga imion i świętych, t. 3, Kraków: Wydaw. WAM, 1998, ISBN 83-7097-464-3, OCLC 830206284.
  2. a b c d Józef Bubak: Księga naszych imion. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993. ISBN 83-04-03860-9.
  3. Witold Taszycki [red.]: Słownik staropolskich nazw osobowych, t. II, z. 2, Grabowski–Jagiełło. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969.
  4. Jan Grzenia, Słownik imion, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2002, ISBN 83-01-13741-X, OCLC 830306364.
  5. W. Taszycki (red.), Słownik staropolskich nazw osobowych, T. 5 z. 2, (Staruch—Śmietanka), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978
  6. W.R. Rzepka, B. Walczak, Pochodzenie nazwiska Sajkowski, „Studia Polonistyczne”, XVIII/XIX, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1992, s. 30, ISBN 83-232-0460-8 (pol.).
  7. a b M. Malec (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych t. 2, Kraków 1995, ISBN 83-85579-68-0
  8. Henryk Fros, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 3: H-Ł. Kraków: Wydawnictwo WAM • Księża Jezuici, 1998, kol. 174. ISBN 83-7097-464-3.
  9. Fros H., Sowa F., Księga imion i świętych, t. 2, Kraków 1997, ISBN 83-7097-374-4, kol. 134
  10. H. Fros, F. Sowa, Księga imion i świętych, t. 3, Kraków 1998, ISBN 83-7097-464-3, kol. 53
  11. Kazimierz Tymiński: Mały słownik POLSKO-ESPERANCKI. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 430. ISBN 83-214-0326-3.
  12. Henryk Martenka, Skąd się wzięło moje nazwisko, Biblioteka Tygodnika Angora, Bydgoszcz 2006, ISBN 83-023508-0-4