Język pantar zachodni
Język pantar zachodni (pantar barat), także lamma (lub lemma) – język papuaski używany w prowincji Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie w Indonezji, w zachodniej części wyspy Pantar (kecamatan Pantar Barat)[1]. Według danych serwisu Ethnologue posługuje się nim 10 tys. osób. Należy do grupy języków alor-pantar[2].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
10 tys. | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | lev | ||
| IETF | lev | ||
| Glottolog | lamm1241 | ||
| Ethnologue | lev | ||
| BPS | 0157 2 | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Składa się z trzech dialektów: lamma (zachodni), tubbe (centralny), mauta (wschodni). W literaturze mianem „lamma” określa się również cały język[3]. Czwarty dialekt illu wyszedł z użycia, zachował się w postaci fragmentarycznych wspomnień[4].
Nie istnieje lokalne określenie na ten język (odnoszące się do wszystkich dialektów). Niemniej użytkownicy poszczególnych dialektów rozumieją się wzajemnie (różnice dotyczą przede wszystkim leksyki), przeważnie mają też znajomość pozostałych odmian. Nazwę „pantar zachodni” (Western Pantar, bahasa Pantar Barat), której użycie ogranicza się do literatury, wprowadził Gary Holton w 2004 r.[5]
Jego użytkownicy zamieszkują miejscowości: Latuna, Allung, Beangonong, Tulai, Nadda, Kayang, Wolu, Moba’a, Boloang (lamma); Puntaru i Air Panas (tubbe); Kakamauta, Alimake, Lauki, Kapas, Ekajaya, Kolihabbang, Alikallang, Air Mama i Beang (mauta)[4]. Według stanu na 2004 r. w regionie nie ma elektryczności ani dostępu do bieżącej wody. Sam język pozostawał w dużej mierze niepoznany aż do pocz. XXI w.[6]
Powszechna jest wielojęzyczność[7][8]. W edukacji i sferze religijnej dominuje malajski alorski[8]. Pantar zachodni nie jest jednak silnie zagrożony wymarciem. W odróżnieniu od wielu innych autochtonicznych języków regionu pozostaje w powszechnym użyciu i jest przyswajany przez dzieci[9]. Mimo to urbanizacja przyczynia się do osłabienia jego pozycji. W społecznościach migranckich w mieście Kalabahi zaczął być wypierany przez lokalny malajski i język narodowy[10].
Na pocz. XXI w. badania nad pantar zachodnim prowadził Gary Holton, który skupił swoją uwagę na dokumentacji słabo poznanych języków wyspy Pantar. Wcześniej hobbystyczne starania w tym zakresie podjął jego rodzimy użytkownik Mahalalel Lamma Koly, który zainteresował się lingwistyką jako uczeń szkoły średniej[11]. Owocem współpracy obu badaczy stał się słownik, zawierający dane z dialektu tubbe (Kamus Pengantar Bahasa Pantar Barat, 2008)[4]. Pozostałe materiały obejmują skrótowy opis gramatyki (Western Pantar, w: The Papuan languages of Timor, Alor and Pantar: Sketch grammars, 2014)[12] oraz pobieżne opracowanie w języku indonezyjskim (Struktur Bahasa Lamma, 2001)[13]. Starsze dane ograniczają się do list słownictwa z 1975 r.[14][15]
Przypisy edytuj
- ↑ Holton 2004 ↓, s. 2.
- ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Pantar, Western, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-01] (ang.).
- ↑ Holton 2014 ↓, s. 25.
- ↑ a b c Holton i Lamma Koly 2008 ↓, s. 2.
- ↑ Holton 2004 ↓, s. 2–3.
- ↑ Holton 2004 ↓, s. 3.
- ↑ Nitbani i in. 2001 ↓, s. 8.
- ↑ a b Holton 2014 ↓, s. 26.
- ↑ Schapper 2014 ↓, s. 6.
- ↑ Gary Holton: Media corpus for Western Pantar (Tubbe-Lamma-Mauta). Endangered Languages Archive. [dostęp 2023-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-21)]. (ang.).
- ↑ Holton 2009 ↓, s. 170.
- ↑ Holton 2014 ↓.
- ↑ Nitbani i in. 2001 ↓.
- ↑ Holton 2004 ↓, s. 1.
- ↑ W. A. L. Stokhof: Preliminary notes on the Alor and Pantar languages (East Indonesia). Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975, s. 29–31, seria: Pacific Linguistics B-43. DOI: 10.15144/PL-B43. ISBN 978-0-85883-124-7. OCLC 2381001. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Gary Holton, Report on Recent Linguistic Fieldwork on Pantar Island, Eastern Indonesia [online], 2004 [dostęp 2023-05-20] (ang.).
- Gary Holton, Mahalalel Lamma Koly, Kamus Pengantar Bahasa Pantar Barat, Kupang: Unit Bahasa dan Budaya GMIT (UBB-GMIT), 2008, ISBN 978-1-86892-596-4 [dostęp 2022-12-18] (indonez.).
- Gary Holton, Relatively Ethical: A Comparison of Linguistic Research Paradigms in Alaska and Indonesia, „Language Documentation & Conservation”, 3 (2), 2009, s. 161–175, ISSN 1934-5275, OCLC 651064074 [dostęp 2023-05-21] (ang.).
- Gary Holton, Western Pantar, [w:] Antoinette Schapper (red.), The Papuan Languages of Timor, Alor and Pantar: Sketch grammars, t. 1, Berlin–Boston: De Gruyter, 2014 (Pacific Linguistics 644), s. 23–96, DOI: 10.1515/9781614515241.23, ISBN 978-1-61451-524-1, OCLC 893623315 (ang.).
- Semuel H. Nitbani i inni, Struktur Bahasa Lamma, Jakarta: Pusat Bahasa, Departemen Pendidikan Nasional, 2001, ISBN 979-685-191-1, OCLC 49681291 [dostęp 2023-05-20] (indonez.).
- Antoinette Schapper, Introduction, [w:] Antoinette Schapper (red.), The Papuan Languages of Timor, Alor and Pantar: Sketch Grammars, t. 1, Berlin–Boston: De Gruyter, 2014 (Pacific Linguistics 644), s. 1–22, DOI: 10.1515/9781614515241.1, ISBN 978-1-61451-524-1, OCLC 893623315 (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Western Pantar. Endangered Languages Project. [dostęp 2023-05-20]. (ang.).
- Gary Holton: Media corpus for Western Pantar (Tubbe-Lamma-Mauta). Endangered Languages Archive. [dostęp 2023-05-21]. (ang.).