Języki bantu S

Języki bantu S – grupa geograficzna języków bantu z wielkiej rodziny języków nigero-kongijskich. Wchodzi w skład grupy języków bantu centralnych. Swoim zasięgiem języki bantu S obejmują południową Zambię, Zimbabwe, Botswanę, Mozambik, Południowa Afryka, Suazi oraz Lesotho^[1]^[2].

Klasyfikacja

Poniżej przedstawiono klasyfikację języków bantu S według Guthriego^[3]^[4] zaktualizowaną przez J.F. Maho^[5]^[1]^[a]. Klasyfikacja Ethnologue bazuje na klasyfikacji Guthriego, jednak odbiega od niej znacznie, m.in. stosuje inny kod – trzyliterowy oparty na ISO 639 i inaczej grupuje języki^[6]^[7].

S10 Języki shona

S11-15 ≈ S10 język shona – chishona

S11 korekore, włączając tavara, szangwe, gova i budya

S12 zezuru, włączając shawasha, harava, gova i hera

S13 manyika, włączając tewe i hungwe

S14 karanga, włączając duma, govera, mhari i nyubi

S15 ndau – „Sofala”, włączając garwe, danda i shanga

S16 kalanga – ikalanga, zachodni shona

S16A dialekt kalanga właściwy

S16B nambya – nanzwa

S16C dialekt lilima – humbe

S16D dialekt nyai – rozvi

S16E dialekt lemba – remba

S16F dialekt lembethu – rembethu

S16G dialekt twamamba – xwamamba

S16H dialekt pfumbi

S16I dialekt ja(w)unda

S16J dialekt romve †

S16K dialekt peri †

S16L dialekt talahundra †

S20 Języki venda

S21 język venda – tshivenda

S21 phani

S21B ilafuri – zachodni venda

S21C manda – środkowy venda

S21D mbedzi – wschodni venda

S21E tavhatsindi

S21F ronga – południowo–wschodni Venda

S30 Języki sotho-tswana

S301 phalaborwa

S302 kutswe

S303 pai

S304 pulana

S31 tswana – setswana

S31a dialekt środkowy tswana, włączając rolong i ngwaketse

S31b dialekt wschodni tswana, włączając kgatla i tlokwa

S31c dialekt północny tswana, włączając tawana, ngwato i kwena

S31d zob.S311

S31E dialekt południowy tswana, włączając thlaping i thlaro

S311 (dawn. S31d) kgalagadi – sekgalagadi, qhalaxari

S32 północny sotho – sesotho sa Leboa, sepedi

S32a dialekt pedi – masemola, tau, koni

S32b dialekt lobedu – kgaga

S32C dialekt gananwa – tlokwa

S32D dialekt kopa – ndebele-sotho

S32E birwa

S32F tswapong

S33 południowy sotho – sesotho

S30 – nowe języki:

S30A Pretoria-sotho

S40 Języki nguni

S401 stary mfengu – fingo †

S402 bhaca – baca

S403 hlubi

S404 phuti

S405 nhlangwini

S406 lala †

S407 ndebele – isikhethu, „południowy ndebele z Transwalu”, włączając nrebele i ndzundza

S408 sumayela ndebele – „północny ndebele z Transwalu”

S41 xhosa – isixhosa, „kaffir”

S41A dialekt mpondo – pondo

S41B dialekt xesi

S41C dialekt bomwana

S41D dialekt gaika

S41E dialekt gcaleka

S41F dialekt thembu

S41G dialekt mpondomise

S41H dialekt ndlambe

S41I dialekt hlubi

S42 zulu – isizulu

S42A dialekt KwaZulu-Natal zulu

S42B dialekt Transvaal zulu

S42C dialekt qwabe

S42D dialekt cele

S43 swati – swazi, siswati, ngwane

S44 ndebele w Zimbabwe – sindebele

S40 – nowe języki:

S40A fanagalo – „Basic Bantu”, „Kitchen Kafir”, włączając chikabanga (Zambia) i chilapalapa (Zimbabwe)

S40B iscamtho

S40C shalambombo – salambom †

S50 Języki tswa-ronga

S51 tswa – xitswa

S51A dzibi

S51B dzonga

S511 hlengwe

S52 zob. S53

S53 changana – xichangana, tsonga

S53A dialekt xiluleke

S53B dialekt n’walungu

S53C dialekt hlave

S53D dialekt nkuna

S53E (dawn. S52) gwamba

S53F dialekt nhlanganu

S53G dialekt djonga – jonga

S53H dialekt bila

S54 ronga – xironga, włączając konde, ssonga i xonga

S50 – nowe języki:

S50A Pretoria-tsonga

S60 Języki copi

S61 copi – cicopi

S611 lenge ?†

S62 tonga – gitonga, shengwe

Uwagi

↑
Maho zastosował następujący zapis kodu:
- Nowe dialekty języka znajdującego się już na liście Guthriego oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnej wielkiej litery alfabetu, np. A15C to nowy dialekt języka o kodzie A15, podczas gdy A15a i A15b to dialekty umieszczone na liście przez Guthriego.
- Nowe języki oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnych cyfr, np. A151 to nowy język, najbliższy językowi o kodzie A15. Kiedy nie można było zidentyfikować pokrewieństwa z językiem z listy Guthriego, nowy język oznaczono poprzez dodanie kolejnej cyfry do kodu grupy geograficznej, np. A101 to nowy język w geograficznej grupie A10.
- Nowe języki pidżynowe i języki kreolskie zostały oznaczone poprzez dodanie do kodu grupy geograficznej wielkiej litery alfabetu, np. A10A to język pidżynowy lub kreolski powstały na bazie języka w grupie A10.
- Języki wymarłe oznaczono symbolem „†”.

Przypisy

↑ ^a ^b Jouni Filip Maho: NUGL Online The online version of the New Updated Guthrie List, a referential classification of the Bantu languages. 2009-06-04. (ang.).
↑ M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), S, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2015-07-30] (ang.).
↑ Malcolm Guthrie: The classification of the Bantu languages. Oxford Univerrsity Press, 1948. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).
↑ Malcolm Guthrie: Comparative Bantu: an introduction to the comparative linguistics and prehistory of the Bantu languages. Gregg Press, 1967-71. (ang.).
↑ Jouni Maho: A Classification of the Bantu Languages: An Update of Guthrie's Referential System. W: Derek Nurse, Gérard Philippson: The Bantu Languages. Routledge, 2009, s. 639–651. ISBN 978-1-135-79683-9. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).
↑ Jouni Maho. The Bantu area: (towards clearing up) a mess. „Africa & Asia”, s. 40–49, 2001. 1. ISSN 1650-2019. (ang.).
↑ About the Ethnologue. W: Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig: Ethnologue: Languages of the World, Eighteenth edition. Dallas, Texas: SIL International, 2015. [dostęp 2015-07-30]. (ang.).

[6] Maho zastosował następujący zapis kodu:
Nowe dialekty języka znajdującego się już na liście Guthriego oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnej wielkiej litery alfabetu, np. A15C to nowy dialekt języka o kodzie A15, podczas gdy A15a i A15b to dialekty umieszczone na liście przez Guthriego.

Nowe języki oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnych cyfr, np. A151 to nowy język, najbliższy językowi o kodzie A15. Kiedy nie można było zidentyfikować pokrewieństwa z językiem z listy Guthriego, nowy język oznaczono poprzez dodanie kolejnej cyfry do kodu grupy geograficznej, np. A101 to nowy język w geograficznej grupie A10.

Nowe języki pidżynowe i języki kreolskie zostały oznaczone poprzez dodanie do kodu grupy geograficznej wielkiej litery alfabetu, np. A10A to język pidżynowy lub kreolski powstały na bazie języka w grupie A10.

Języki wymarłe oznaczono symbolem „†”.

[2] Nowe dialekty języka znajdującego się już na liście Guthriego oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnej wielkiej litery alfabetu, np. A15C to nowy dialekt języka o kodzie A15, podczas gdy A15a i A15b to dialekty umieszczone na liście przez Guthriego.

[3] Nowe języki oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnych cyfr, np. A151 to nowy język, najbliższy językowi o kodzie A15. Kiedy nie można było zidentyfikować pokrewieństwa z językiem z listy Guthriego, nowy język oznaczono poprzez dodanie kolejnej cyfry do kodu grupy geograficznej, np. A101 to nowy język w geograficznej grupie A10.

[4] Nowe języki pidżynowe i języki kreolskie zostały oznaczone poprzez dodanie do kodu grupy geograficznej wielkiej litery alfabetu, np. A10A to język pidżynowy lub kreolski powstały na bazie języka w grupie A10.

[5] Języki wymarłe oznaczono symbolem „†”.

[Maho-1] Jouni Filip Maho: NUGL Online The online version of the New Updated Guthrie List, a referential classification of the Bantu languages. 2009-06-04. (ang.).

[LewisS-2] M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), S, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2015-07-30] (ang.).

[Guthrie-3] Malcolm Guthrie: The classification of the Bantu languages. Oxford Univerrsity Press, 1948. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).

[Guthrie2-4] Malcolm Guthrie: Comparative Bantu: an introduction to the comparative linguistics and prehistory of the Bantu languages. Gregg Press, 1967-71. (ang.).

[NurseMaho-5] Jouni Maho: A Classification of the Bantu Languages: An Update of Guthrie's Referential System. W: Derek Nurse, Gérard Philippson: The Bantu Languages. Routledge, 2009, s. 639–651. ISBN 978-1-135-79683-9. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).

[Maho2001-7] Jouni Maho. The Bantu area: (towards clearing up) a mess. „Africa & Asia”, s. 40–49, 2001. 1. ISSN 1650-2019. (ang.).

[Lewis2-8] About the Ethnologue. W: Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig: Ethnologue: Languages of the World, Eighteenth edition. Dallas, Texas: SIL International, 2015. [dostęp 2015-07-30]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]

[7]