Jan Wawrzyczek

oficer Wojska Polskiego

Jan Wawrzyczek, ps. „Danuta” (ur. 28 kwietnia 1912 w Jawiszowicach, zm. 30 września 2000) – oficer Wojska Polskiego, podczas II wojny światowej ZWZ/AK.

Jan Wawrzyczek
Danuta
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

15 listopada 1909
Jawiszowice

Data śmierci

30 września 2000

Przebieg służby
Lata służby

1931–1945

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Jednostki

73 Pułk Piechoty,
Obwód ZWZ/AK Oświęcim,
oddział „Sosienki”

Stanowiska

dowódca kompanii,
dowódca obwodu,
dowódca oddziału

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu III klasy

Życiorys

edytuj

Urodził się 28 kwietnia 1912 w Jawiszowicach, w rodzinie Jana i Emilii z Chromików (1883–1960). Kształcił się w rodzinnych Jawiszowicach oraz w Gimnazjum im. Adama Asnyka w Białej Krakowskiej. Od 1931 służył w Wojsku Polskim. Odbył kurs unitarny w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 7 w Śremie, następnie uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej, zostając jej absolwentem w 1934. W tym samym roku mianowany podporucznikiem i przydzielony do 73 pułku piechoty w Katowicach. Później był dowódcą 4 kompanii oraz kompanii ciężkich karabinów maszynowych w II detaszowanym batalionie jednostki w Oświęcimiu. W 1938 został awansowany na stopień porucznika i przeniesiony do korpusu broni przeciwpancernej, zostając dowódcą kompanii i kierownikiem placówki nadgranicznej pułku w Mikołowie.

Brał udział w kampanii wrześniowej w walkach granicznych w ramach „ośrodka zapasowego – Oświęcim I” (nadwyżek mobilizacyjnych batalionu) i w strukturze 201 pułku piechoty jako dowódca kompanii przeciwpancernej. Został ranny, po kapitulacji wrócił w rejon Oświęcimia. Został żołnierzem Związku Walki Zbrojnej i współorganizatorem terenowej organizacji ZWZ w dniu 1 października 1939 w Babicach. Był oficerem sztabu obwodu oświęcimskiego, objął kierownictwo placówki w Jawiszowicach. Tworzył grupę dywersyjną pod kryptonimem „Marusza”. Później działał w Armii Krajowej. W 1943 awansowany na stopień kapitana i otrzymał zadanie otworzenia obwodu oświęcimskiego (w strukturze Inspektoratu Bielsko AK), wcześniej zdziesiątkowanego aresztowaniami. Prócz reaktywacji tegoż obwodu dokonał także sformowania oddziału partyzanckiego pod kryptonimem „Sosienki”, którego został dowódcą. W ramach działalności tego oddziału zorganizowano 45 ucieczek więźniów z niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau oraz kierowano ich trasami. Pod koniec wojny Wawrzyczek, działający pod pseudonimem „Danuta”, został ranny.

Po wojnie zamieszkał w Bielsku-Białej, gdzie pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego w Technikum Włókienniczym i Liceum Muzycznym.[potrzebny przypis]

Zmarł 30 września 2000. Został pochowany na cmentarzu w Jawiszowicach (sektor 3-1-20)[1].

Jego żoną była Janina z domu Mydlarz, łączniczka AK ps. „Starucha”, w 2011 odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[2][3].

Historię oddziału „Sosienki” ukazano w fabularyzowanym filmie pt. Niezłomni. Pod drutami Auschwitz[4] (reż. Mirosław Krzyszkowski, Bogdan Wasztyl)[5]. Sam oddział doczekał się upamiętnienia w postaci portalu historycznego „Sosienki - Armia Krajowa wokół Auschwitz”[6]. W 2016 roku ukazała się monografia oddziału „Sosienki” pt. Niezłomni z oddziału „Sosienki” autorstwa Marcina Dziubka wydana przez Stowarzyszenie Auschwitz Memento[7]. W 2017 roku powstał film Nieobojętni, który między innymi opowiada o walce Wawrzyczka w oddziale „Sosienki” oraz pomocy, którą nieśli mieszkańcy miasta więźniom KL Auschwitz[8].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Cmentarze komunalne w Brzeszczach - wyszukiwarka osób pochowanych [online], cmentarze.brzeszcze.pl [dostęp 2023-08-17].
  2. M.P. z 2011 r. nr 34, poz. 406.
  3. Prezydent wręczył odznaczenia „Ludziom Dobrej Woli”. prezydent.pl, 2011-02-01. [dostęp 2018-02-02].
  4. Niezłomni. Pod drutami Auschwitz. [dostęp 2023-05-10].
  5. Super User, Zobacz Zwiastun - SOSIENKI. AK Wokół KL Auschwitz [online], sosienki.auschwitzmemento.pl [dostęp 2018-02-03] (pol.).
  6. Sosienki - SOSIENKI. AK Wokół KL Auschwitz [online], sosienki.auschwitzmemento.pl [dostęp 2018-02-03] (pol.).
  7. „Niezłomni z oddziału Sosienki. Armia Krajowa wokół KL Auschwitz. Nowe spojrzenie”, „dzieje.pl” [dostęp 2018-02-03] (pol.).
  8. „Nieobojętni” – pokaz przedpremierowy fabularyzowanego filmu dokumentalnego Narodowe Centrum Kultury, „Narodowe Centrum Kultury” [dostęp 2018-02-03] (pol.).
  9. M.P. z 1947 r. nr 114, poz. 730 „za walkę w okresie konspiracji” - wskazany jako Jan Danut-Wawrzyczek.

Bibliografia

edytuj