Jelena Nowikowa

radziecka szermierka

Jelena Dmitrijewna Nowikowa, po mężu Biełowa (ros. Елена Дмитриевна Новикова-Белова, ur. 28 lipca 1947 w Sowieckiej Gawani) – radziecka szermierka, florecistka pochodzenia białoruskiego. Czterokrotna mistrzyni olimpijska (1968, 1972, 1976) i wicemistrzyni olimpijska (1980), wielokrotna mistrzyni świata i Związku Radzieckiego.

Jelena Nowikowa
Елена Новикова
Ilustracja
Jelena Nowikowa-Biełowa (ok. 1974)
Data i miejsce urodzenia

28 lipca 1947
Sowiecka Gawań

Wzrost

176 cm

Informacje klubowe
Klub

Dynamo Mińsk

Dorobek medalowy
Reprezentacja  ZSRR
Igrzyska olimpijskie
złoto Meksyk 1968 szermierka
(floret ind.)
złoto Meksyk 1968 szermierka
(floret druż.)
złoto Monachium 1972 szermierka
(floret druż.)
złoto Montreal 1976 szermierka
(floret druż.)
srebro Moskwa 1980 szermierka
(floret druż.)
brąz Montreal 1976 szermierka
(floret ind.)
Mistrzostwa świata
złoto Hawana 1969 floret ind.
złoto Ankara 1970 floret druż.
złoto Wiedeń 1971 floret druż.
złoto Grenoble 1974 floret druż.
złoto Budapeszt 1975 floret druż.
złoto Buenos Aires 1977 floret druż.
złoto Hamburg 1978 floret druż.
złoto Melbourne 1979 floret druż.
srebro Hawana 1969 floret druż.
srebro Ankara 1970 floret ind.
srebro Göteborg 1973 floret druż.
srebro Buenos Aires 1977 floret ind.
Odznaczenia
Order Ojczyzny II stopnia (Białoruś) Order Honoru (Białoruś) Order Przyjaźni Narodów Order „Znak Honoru” Order „Znak Honoru” Srebrny Order Olimpijski Zasłużony Mistrz Sportu ZSRR

Życiorys

edytuj
 
Nowikowa-Biełowa (1968)

W młodości Nowikowa początkowo trenowała koszykówkę, ale w wieku 13 lat zainteresowała się szermierką. Jej pierwszą trenerką była Łarisa Pietrowna, która wcześniej prowadziła mistrzynię olimpijską Tatjanę Pietrienko. Współpraca Nowikowej z Pietrowną układała się bardzo dobrze, a trenerka, widząc talent podopiecznej, wspierała ją również poza sportem, zachęcając ją do rozwijania zainteresowań. Nowikowa ukończyła studia w Instytucie Pedagogicznym. Jej pierwsza praca miała charakter polemiczny i była poświęcona historii szermierki. W 1976 roku, po igrzyskach w Montrealu, obroniła pracę doktorską pod tytułem: „Historiografia sportu”[1].

Nowikowa rozpoczęła karierę sportową od sukcesu na igrzyskach olimpijskich w Meksyku w 1968 roku. Na kilka dni przed planowanym debiutem olimpijskim poślubiła przyszłego mistrza świata w pięcioboju nowoczesnym Wiaczesława Biełowa (1939–2010)[2][3], ale występowała pod panieńskim nazwiskiem. Już na igrzyskach, podczas treningu, doznała kontuzji nogi, ale nie wycofała się z rywalizacji i zdobyła dwa złote medale olimpijskie. Przez cały czas otrzymywała zastrzyki z blokadą z nowokainy. Indywidualny tytuł zdobyła po wygranej walce ze Szwedką Kerstin Palm, podczas której było tak głośno, że nie słychać było sędziów. Rok później była faworytką do tytułu mistrzyni na mistrzostwach świata w Hawanie, ale doznała kontuzji mięśni pleców i po raz kolejny rywalizowała dzięki zastrzykom z nowokainy, znowu kończąc zawody ze złotem[1].

Następnie zdobyła srebro indywidualnie i złoto drużynowo podczas mistrzostw świata w Ankarze w 1970 roku. Na rozgrywanych rok później mistrzostwach świata w Wiedniu reprezentacja ZSRR obroniła tytuł drużynowych mistrzyń świata. Na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 roku była piąta indywidualnie, ale razem z Galiną Gorochową, Aleksandrą Zabieliną, Swietłaną Czirkową i Tatjaną Samusienko zdobyła drużynowo kolejny złoty medal. W kolejnych trzech latach zdobyła trzy drużynowe medale z rzędu: srebrny na mistrzostwach świata w Göteborgu (1973) oraz złote na mistrzostwach świata w Grenoble (1974) i mistrzostwach świata w Budapeszcie (1975).

W 1976 roku została pierwszą szermierką, która czterokrotnie zdobyła mistrzostwo olimpijskie – po zdobyciu złotego medalu w drużynie wraz z Nikonową, Sidorową, Kniaziewą i Gilazową[4]. Na tych samych igrzyskach zdobyła brązowy medal w konkurencji indywidualnej, ale była blisko piątego złota. Nowikowa-Biełowa przegrała jednak ostatni pojedynek z florecistką sklasyfikowaną na ostatnim miejscu i straciła szansę na walkę o złoto[5].

Kolejne dwa medale wywalczyła podczas mistrzostw świata w Buenos Aires w 1977 roku. W turnieju indywidualnym była druga, plasując się za Walentiną Sidorową. W zawodach drużynowych wspólnie z Olgą Kniaziewą, Walentiną Sidorową i Nailą Gilazową zdobyła złoto. Drużynowo triumfowała ponadto na mistrzostwach świata w Hamburgu (1978) i mistrzostwach świata w Melbourne (1979). Wzięła także udział w igrzyskach olimpijskich w Moskwie w 1980 roku, gdzie razem z koleżankami z reprezentacji zdobyła drużynowo srebrny medal. W rywalizacji indywidualnej była tym razem dziewiąta.

11-krotnie zdobyła Puchar Europy. Została Honorowym Mistrzem Sportu ZSSR w 1968 roku i Honorowym Trenerem Białorusi w 1994 roku[6].

Po zakończeniu kariery sportowej po raz drugi wyszła za mąż i w wieku czterdziestu lat urodziła dziecko. Jej drugi mąż, Walerij Iwanow, kompozytor, napisał na jej cześć „Romantyczny walc”. Po zakończeniu kariery sportowej kontynuuje pracę naukową – otrzymała tytuł profesora; kierowała Wydziałem Psychologii i Pedagogiki Białoruskiego Państwowego Uniwersytetu Wychowania Fizycznego[1].

Odznaczona Orderem Przyjaźni Narodów, dwukrotnie Orderem „Znak Honoru”, Srebrnym Orderem Olimpijskim (1997) i Orderem Ojczyzny III stopnia. W 1994 roku odznaczona tytułem Zasłużonego Trenera Białorusi[7].

W 2007 roku otrzymała medal Pierre de Coubertina za zasługi dla ruchu olimpijskiego[8].

Osiągnięcia

edytuj

Konkurencja: floret

Igrzyska olimpijskie[6]
Mistrzostwa świata[5]
  •   indywidualnie (1969), drużynowo (1970, 1971, 1974, 1975, 1977, 1978, 1979)
  •   indywidualnie (1970, 1977), drużynowo (1969, 1973)

Przypisy

edytuj
  1. a b c Елена Белова. Спортивная биография. rostmaster.ru. [dostęp 2021-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-24)]. (ros.).
  2. Первенство памяти В.А. Белова. dynamo.by. [dostęp 2021-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ros.).
  3. Moderner Fünfkampf - Weltmeisterschaften (Herren - Mannschaft). sport-komplett.de. [dostęp 2021-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-21)]. (niem.).
  4. 1976 Summer Olympics – Fencing Foil, Team, Women. olympedia.org. [dostęp 2021-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-16)]. (ang.).
  5. a b Olympedia – Yelena Novikova-Belova. olympedia.org. [dostęp 2021-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-01)]. (ang.).
  6. a b Sports Reference – Yelena Novikova-Belova. sports-reference.com. [dostęp 2021-08-16]. (ang.).
  7. Российские спортсмены, спортивная Россия - БЕЛОВА (НОВИКОВА) Елена Дмитриевна [online], infosport.ru [dostęp 2023-09-18] (ros.).
  8. De Coubertin medal: 4th Olympic medal, True Spirit of Sportsmanship [online], metafilter.com [dostęp 2023-09-18] (ang.).

Bibliografia

edytuj