Jelizawieta Bazilewska
Jelizawieta Gertruda Alfredowna Bazilewska, zd. Roos (ur. 13/26 grudnia 1902 w Moskwie, zm. 31 maja 1951 w Wöllmarshausen) – rosyjska poetka związana z kołem literackim „Cech poetów” działającym w okresie międzywojennym w Tartu i Tallinnie w Estonii.
Życiorys edytuj
Jej rodzice, Alfred Karl Roos i Żenni Awrora zd. Aug byli obywatelami rosyjskimi pochodzenia szwedzko-niemiecko-estońskiego. W latach 1912–1919 uczęszczała do gimnazjum żeńskiego w Charkowie. Nauki nie ukończyła w związku z rosyjską wojną domową i emigracją całej rodziny do niepodległej Estonii. Podjęła tam pracę nauczycielki, zaś w 1922 zapisała się jako wolna słuchaczka na wydział prawa Uniwersytetu w Tartu. W 1924 w trybie eksternistycznym zdała egzamin dojrzałości w szkole realnej w tym samym mieście i podjęła na Uniwersytecie w Tartu studia na wydziale filozofii. Ukończyła je w 1930 na podstawie pracy poświęconej twórczości Anny Achmatowej. Pracowała następnie pracę w charakterze nauczycielki języków niemieckiego, francuskiego i rosyjskiego[1]. W końcu lat 20. związała się z grupą poetycką „Cech poetów”, była w niej jednym z „mistrzów”. W grupie działali również m.in. Boris Vildé, Boris Narcissow i Boris Taggo. Od 1928 twórczość Jelizawiety Roos regularnie była publikowana na łamach zbiorów wydawanych przez pismo „Now'”[1].
W 1930 Roos wyszła za mąż za leśniczego i poetę Iwana Bazilewskiego, białego emigranta z Rosji, przybyłego do Estonii razem z armią Nikołaja Judenicza. Wspólnie zamieszkali na wsi, gdzie Bazilewski pracował[1], od 1936 mieszkali w Rapli, gdzie mężczyzna był leśniczym, a ona – nauczycielką języka niemieckiego[2]. Jelizawieta Bazilewska często bywała jednak w stolicy Estonii, by nadal brać udział w działalności tallińskiej grupy „Cechu poetów” oraz miejscowego Kółka Literackiego[1]. Od 1934 jej wiersze i recenzje tomików poezji innych autorów pojawiały się regularnie na łamach pisma „Now'”. Tłumaczyła z estońskiego na rosyjski poezję Marii Under. W 1936 pismo wydało jedyny tomik wierszy Bazilewskiej – „Domik u lesa”[1].
W 1940, po wkroczeniu Armii Czerwonej do Estonii, za zgodą niemieckiej ambasady Bazilewscy opuścili kraj, chociaż byli obywatelami estońskimi i nie deklarowali narodowości niemieckiej[2]. Władze niemieckie przydzieliły im nowe miejsce zamieszkania na anektowanych rok wcześniej ziemiach zachodniej Polski – w Kraju Warty[2]. Kilka miesięcy później Iwan Bazilewski został wcielony do Wehrmachtu jako tłumacz. Po ataku Niemiec na ZSRR walczył na Ukrainie, następnie, jako obywatel estoński, został skierowany do Legionu Estońskiego SS, w którym doszedł do stopnia porucznika[2]. Został ranny w bitwie pod Sillamäe we wschodniej Estonii w 1944. Do 1945 znajdował się w szpitalu wojskowym w Gdańsku, następnie trafił do radzieckiej niewoli. Nie został rozpoznany jako oficer SS; zdołał zniszczyć swoje dokumenty i uciec do brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec[2].
W 1945 Bazilewska uciekła przed działaniami wojennymi do Niemiec zachodnich[1]. W 1945 odnalazł ją tam mąż, zamieszkali w Getyndze. W 1949 z powodu braku pracy i środków do życia mężczyzna postanowił emigrować do Szwecji, gdzie miał znajomych. Chora na depresję Jelizawieta Bazilewska nie pojechała z mężem[2]. Ostatnie lata życia przeżyła w Wöllmarshausen i tam też w 1951 popełniła samobójstwo, rzucając się z okna[2]. W tym samym mieście została pochowana[1].