Johannes Agricola medytuje
Johannes Agricola medytuje (ang. Johannes Agricola in Meditation) – wiersz Roberta Browninga, ogłoszony w 1836 roku. Utwór został wydrukowany w czasopiśmie The Monthly Repository i opatrzony kryptonimem Z[1].
Charakterystyka ogólna
edytujUtwór liczy sześćdziesiąt wersów. Początkowo stanowił parę z bliźniaczym wierszem Kochanek Porfirii (Porphyria's Lover) pod wspólnym tytułem Madhouse Cells (Cele w domu wariatów)[2].
Forma
edytujPoemat został napisany wierszem jambicznym czterostopowym, ujętym w sekwencje ababb, choć zazwyczaj zapisywanym bez podziału na strofy
- There’s heaven above, and night by night,
- I look right through its gorgeous roof;
- No suns and moons tho’ e’er so bright
- Avail to stop me; splendour-proof
- I keep the broods of stars aloof:
Ten rodzaj wiersza (tetrametr) jest bardzo popularny w poezji angielskiej[3]. Używali go między innymi William Szekspir (Sonet 145: Those lips that Love's own hand did make), Christopher Marlowe (The Passionate Shepherd to His Love: Come live with me and be my love), Andrew Marvell (Bermudas), Samuel Butler (Hudibras), George Gordon Byron, The giaour, John Keats (La belle dame sans merci), Henry Wadsworth Longfellow (Excelsior) i T.S. Eliot (Hipopotam). Jest on też wykorzystywany na szeroka skalę w poezji polskiej (między innymi u Adama Asnyka, Jana Kasprowicza, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Bolesława Leśmiana i Zbigniewa Herberta). Poza tym jest podstawowym wzorcem w poezji rosyjskiej (u Aleksandra Puszkina i popularnym formatem w liryce czeskiej (u Karela Hynka Máchy i Vladimíra Holana[4].
Treść
edytujWiersz jest monologiem dramatycznym wypowiadanym przez szesnastowiecznego niemieckiego teologa protestanckiego, bliskiego współpracownika Marcina Lutra i Filipa Melanchtona. W ujęciu Browninga Johannes Agricola wierzy w doktrynę o predestynacji tak mocno, że – uważając się za wybranego przez Boga i tym samym zawczasu zbawionego – uznaje się za bezgrzesznego. Bohater mówi wprost:
- I have God’s warrant, could I blend
- All hideous sins, as in a cup,
- To drink the mingled venoms up,
- Secure my nature will convert
- The draught to blossoming gladness fast
Bohater wierzy oczywiście w swoją nieomylność i oczyma duszy widzi potępienie katolików, pokładających nadzieję w tradycyjnej obrzędowości. Poemat Browninga jest studium fanatyzmu religijnego, bardzo aktualnym i dzisiaj.
Znaczenie
edytujWiersz o Johannesie Agricoli jest jednym z pierwszych wiktoriańskich monologów dramatycznych, obok utworu Alfreda Tennysona Święty Szymon Słupnik. Gatunek ten stał się podstawową formą wypowiedzi Browninga, który użył jej między innymi w tomie Mężczyźni i kobiety i w poemacie Pierścień i księga[5]. W dwudziestym wieku do tradycji monologu dramatycznego Browninga i Tennysona nawiązał T.S. Eliot, tworząc miedzey innymi Wędrówkę trzech króli[6].
Przekłady
edytujFragment poematu przełożyła Hanna Bartoszewicz[7], całość – pod tytułem Jan Agrykola medytuje – Wiktor Jarosław Darasz[8].
Przypisy
edytuj- ↑ David Amigoni, Victorian Literature, Edinburgh, 2011, s. 114.
- ↑ Zobacz: Robert Browning, Dramatic romances and lyrics 1899, London, s. 43-45.
- ↑ Porównaj między innymi, James C. Parsons, English versification for the use of students, Boston 1891, s. 13.
- ↑ Wiktor J. Darasz, Harmonia wokaliczna w poezji Vladimíra Holana. „Almanach Czeski”, 2006, s. 55–58.
- ↑ Na temat monologu dramatycznego w poezji Browninga zobacz Robert Huntington Fletcher, Browning's dramatic monologs, Modern Language Notes, 4/1908, s. 108-111; porównaj też Claud Howard, The dramatic monologue: its origin and development, Studies in Philology, Vol. 4/1910, s. 31-88; Glennis Byron, Dramatic monologue, London 2003.
- ↑ Zobacz: Jerzy Pietrkiewicz, Antologia liryki angielskiej 1300-1950, Warszawa 1997, s. 305-307.
- ↑ Podkowiański Magazyn Kulturalny, 3/1995, s. 2. https://www.podkowianskimagazyn.pl/index_a.htm
- ↑ Antologia poezji angielskiej w wyborze i przekładzie W.J. Darasza [online], sites.google.com [dostęp 2020-07-09].