KDS

Komitet Bezpieczeństwa Państwa (bułg. Комитет за държавна сигурност, KDS), określany potocznie jako Държавна сигурност (Bezpieczeństwo państwowe) – bułgarska policja polityczna, działająca w okresie rządów Todora Żiwkowa.

Komitet Bezpieczeństwa Państwa

KDS
Odznaka KDS
Państwo	Bułgaria
Historia
Data sformowania	1944
Data rozformowania	1990
Pierwszy dowódca	Dimo Diczew
Dane podstawowe
Podporządkowanie	Dyrekcja Milicji Ludowej

Historia

Pierwsze struktury odpowiedzialne za bezpieczeństwo państwa utworzono w Bułgarii już w 1925. Na bazie tych struktur w 1944 utworzono specjalny wydział bezpieczeństwa w ramach Dyrekcji Milicji Ludowej (Дирекция на Народната Милиция). Określano go skrótem DS (Държавна сигурност, Bezpieczeństwo państwowe). Kierował nim Dimo Diczew. Zadaniem funkcjonariuszy DS było zdobywanie informacji o charakterze politycznym, ochrona władz partyjno-państwowych i eliminacja tzw. elementów kontrrewolucyjnych. W ramach DS utworzono w 1964 specjalny oddział, pod dowództwem płk Petko Kowaczewa, który miał się zająć eliminacją bułgarskich dysydentów i dezinformacją, co do ich rzeczywistej działalności. Funkcjonariusze DS w latach 80. odegrali kluczową rolę w tzw. procesie odrodzeniowym (bułgaryzacji mniejszości tureckiej). Bułgarskiej policji politycznej przypisywano także zabójstwo pisarza Georgi Markowa na londyńskim Moście Waterloo i udział w zamachu na papieża Jana Pawła II w 1981.

W 1990 DS została podzielona na trzy odrębne struktury, zajmujące się wywiadem, ochroną bezpieczeństwa państwa i ochroną przedstawicieli władz Bułgarii. W 1990, zgodnie z rozkazem nr ІV-68 gen. Atanasa Semerdżiewa, ówczesnego ministra spraw wewnętrznych, zniszczono ok. 40% dokumentów, wytworzonych przez DS.

Struktura

• Dyrektoriat 1: wywiad zagraniczny
• Dyrektoriat 2: Kontrwywiad
• Dyrektoriat 3: Kontrwywiad wojskowy
• Dyrektoriat 4: Inwigilacja
• Dyrektoriat 5: Ochrona władz państwowych
• Dyrektoriat 6: Policja polityczna
  • wydział 1: kontrola środowisk inteligenckich i artystycznych
  • wydział 2: kontrola środowisk uniwersyteckich
  • wydział 3: kontrola duchowieństwa, Żydów, Ormian i „białych” Rosjan
  • wydział 4: kontrola mniejszości tureckiej i macedońskiej
  • wydział 5: kontrola środowisk politycznych (agraryści, socjaldemokraci)
  • wydział 6: obserwacja działalności antypartyjnej, w tym środowisk maoistowskich
  • wydział 7: analiza informacji
• Dyrektoriat 7: Praca informacyjna

Dowódcy KDS

	Imię i nazwisko	Okres pełnienia funkcji
1	Dimo Diczew	1944–1949
2	Iwan Rajkow	1949–1951
3	Georgi Kumbilijew	1952–1960
4	Angeł Sołakow	1960–1969
5	Mirczo Spasow	1969–1973
6	Grigor Szopow	1973–1990

Pokłosie

Ocalałe dokumenty DS budzą do dziś poważne kontrowersje w Bułgarii. Stan zachowania dokumentów nie pozwala na przeprowadzenie pełnej procedury lustracji. W 2002 gen. Atanas Semerdżijew został uznany winnym zniszczenia 144 235 teczek osobowych, zgromadzonych w archiwach DS.

Bibliografia

• Jordan Baev, Kostadin Grozev, Bulgaria, [w:] A Handbook of the Communist Security Apparatus, red. Krzysztof Persak i Łukasz Kamiński, Warszawa 2005
• TadeuszT. Czekalski TadeuszT., Bułgaria, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2010, ISBN 978-83-7436-252-8, OCLC 751435356 .
• Strona internetowa Komisji badającej archiwa byłej KDS