Kalendarium Kłodnicy

Kłodnica – w roku 1414 był to źreb zwany Kłodnicą Mniejszą, Niższą, Nogawczyną, Kłodnicą Wyższą [1][2][3]. Kłodnica położona jest 11 km na południowy wschód od Kazimierza Dolnego, nad rzeką Chodelką około 70 km na północny zachód od klasztoru świętokrzyskiego, 8 km na północ od Braciejowic.

Powiat lubelski, parafia Wilków.

Kalendarium własności wieku XV edytuj

Własność szlachecka:

1409-35 Michał herbu Awdaniec[5][6][7].
  • 1416 Marcisz[8].
  • 1417-9 Stanisław syn Michała[9].
  • 1418-9 Wacław syn Michała[10], Łukasz[11].
  • 1419 Łukasz - komornik ziemski lubelski[12].
  • 1423 Włodko[13].
  • 1427 Elżbieta[14].
  • 1428 Masiota żona Więcka[15], Szlachcic Piotr[16].
  • 1441-3 Jan[17],Szlachcic Piotr[18].Szlachcic Mikołaj syn śp. Włodka[19]. Cecylia alias Więchna, siostra Jana[20].
  • 1443 Masiota wdowa po Więcku[21]. Elżbieta żona Mściszka[22].
  • 1451 występuje dwóch Janów i Mikołaj[23].
  • 1453 Piechna żona Jana[24].
  • 1454-62 Pietrzyk-Piotr[25].
  • 1456-69 Jan[26].
  • 1461-6 Michał[27].
  • 1462-9 Mikołaj Kłodnicki[28].
  • 1466 Magdalena żona Stanisława z Kłodnicy, córka Pawła z Kosarzowa, otrzymuje 80 grzywien posagu[29].
  • 1468 Dorota dziedziczka w Kłodnicy, córka Jakuba Dłoto (ten sam Jakub Dłoto ze Słupia był właścicielem Rachowa w 1415 roku, obecnie Annopol [30]). Sedochna z Dolinowa, żona Mikołaja z Kłodnicy[31].

Powinności dziesięcinne edytuj

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego i plebana Wilkowa.

  • 1470-80 z łanów kmiecych dziesięcinę snopową dowożą klasztorowi świętokrzyskiemu, z 3 folwarków dziesięcinę snopową bierze pleban Wilkowa (Jan Długosz L.B. II 555; III 252);
  • 1529 z Kłodnicy „Superiori” dziesięcinę snopową wartości 3 wiardunki należy do stołu konwentu świętokrzyskiego, z folwarku dziesięcina snopowa wartości 0,5 grzywny pobiera pleban Wilkowa[32].
  • 1542-3 Kłodnica i Nogawczyna zniszczone przez Wisłę nie dają opactwu dziesięcin[33].
  • 1648 Barbara z Leszna Słupecka, wdowa po Szczęsnym Słupeckim kasztelanie lubelskim, zobowiązuje się płacić klasztorowi za dziesięciny z wsi Kłodnicy i Nogawczyna 15 zł rocznie[34].
  • 1652 Barbara Słupecka płaci konwentowi świętokrzyskiemu za dziesięcinę z wsi Kłodnicy i Nogawczyna 15 zł[35].
  • 1659 Jerzy z Konar Słupecki podkomorzy lubelski podnosi wyżej wymienioną sumę do 20 zł rocznie[34].
  • 1819 dziesięcina snopowa z wsi Kłodawa i Szczekarków kupowana przez gromadę za 54 zł należy do stołu konwentu[36].

Literatura edytuj

  • Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu - Kłodnica. [dostęp 2014-06-27].
  • Kłodnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 183.
  • Stanisław Kuraś. SHGL - Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, oprac. S. Kuraś (Dzieje Lubelszczyzny, 3),. „Dzieje Lubelszczyzny, 3”. Lublin 1998. 
  • Adolf Pawiński. Polska XVI w. pod względem geograficzno-statystycznym. Małopolska, t. III-IV (Źródła dziejowe, 14-15). „(Źródła dziejowe, 14-15) Warszawa 1886”. 
  • Marek Derwich: Benedyktyński klasztor św. Krzyża na Łysej Górze w średniowieczu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10300-0.
  • Stefan Wojciechowski, Anna Sochacka, Ryszard Szczygieł: Dzieje Lubelszczyzny – Osady zaginione i o zmienionych nazwach. T. Tom IV. Lublin 1986: Lubelskie Towarzystwo naukowe. ISBN 83-01-05651-7.

Badania archeologiczne edytuj

Prowadzone na obszarze wsi badania potwierdziły istnienie osady wczesnośredniowiecznej z VIII -X wieku i grodu wczesnośredniowiecznego z VIII-XII w.[37][38]. Patrz także badania Instytutu Archeologii - Badania 1976, Wrocław 1977, s. 198-9.

Badania według programu Archeologiczne Zdjęcie Polski wskazują istnienie osady z VIII-X i grodu z X wieku[39].

Uwagi edytuj

Uwagi autorskie Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu.

„Od przydomka właściciela Kłodnicy Długosz w Jan Długosz L.B. zapisał ją jako Kłodnicę Nogawczynę (Osady zaginione lub o zmienionych nazwach strona 68).
W XVI- XVII w. obok Kłodnicy pojawia się oddzielna osada zwana Nogawczyna, z której dziesięcinę też pobierał klasztor świętokrzyski, do porównania zapisy z lat 1542-3 i 1648, 1652, 1659.
W 1529 r. pleban brał dziesięcinę z Kłodnicy, a klasztor z Kłodnicy „Superiori”, czyli Wyższej. Samodzielna osada o nazwie Kłodnica Wyższa pojawia się sporadycznie w innych źródłach dopiero począwszy od 1563 r., a już w 2 połowie XVII w. zostaje wchłonięta przez graniczącą z Kłodnicą od N wieś Żmijowiska (Osady zaginione.. str. 69).
Nie wiadomo, czy wzmianka z 1529 r. dotyczy już tej Kłodnicy Wyższej, czy też jeszcze Kłodnicy właściwej, którą zakonnicy, dla odróżnienia od dalej i niżej z ich punktu widzenia położonej → Kłodnicy Kościelnej, także będącej ich wsią dziesięcinną, nazywali Wyższą.
Niewykluczone wreszcie, że gdy do nowej osady powstałej na N od Kłodnicy właściwej przylgnęła nazwa Kłodnicy Wyższej, wówczas Kłodnicę właściwą zaczęto ponownie, jak w czasach Długosza, nazywać Kłodnicą Nogawczyną lub krócej Nogawczyną. Jeśli tak, to w XVI- XVII w. istniały równocześnie 2 wsie: Kłodnica właściwa, zwana też Kłodnicą Nogawczyną i Nogawczyną oraz Kłodnica Wyższa. Jednak równie prawdopodobne jest przypuszczenie odwrotne: że Nogawczyna była drugą, alternatywną nazwą dla Kłodnicy Wyższej.
W takim przypadku w XVI-XVII w. istniałyby koło siebie także 2 wsie: Kłodnica oraz Nogawczyna, czyli Kłodnica Wyższa. Zwróćmy jednak uwagę, że nic nie wiadomo o uprawnieniach klasztoru w Żmijowiskach, które wszak wchłonęły Kłodnicę Wyższą. W świetle dostępnych źródeł owe zachodzące w XVI-XVII w. podziały są trudne do uchwycenia i interpretacji. Nie musiały być znaczące, skoro w spisach poborowych z lat 1531, 1626, 1676 w parafii Wilków wymieniano stale tylko jedną wieś o nazwie Kłodawa (Pawiński Kodeks Małopolski 368, 48a)((Regestr poborowy z roku 1626 s.105). Dla nas ważne jest, że klasztoru świętokrzyskiego, a właściwie konwent, brał dziesięcinę z łanów kmiecych z całego terytorium szeroko rozumianej wsi Kłodawy.”

Przypisy edytuj

  1. Kosyl ↓, s. 33,64.
  2. SHGL ↓, s. 103.
  3. Wojciechowski, Sochacka i Szczygieł 1986 ↓, s. 68-9.
  4. Białkowski ↓, s. VII 309.
  5. Białkowski ↓, s. VII 121-454.
  6. Sułkowska-Kurasiowa i Kuraś 1975 ↓, s. V 1267-1409.
  7. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie II 115-286, V 93-8, X 156-383].
  8. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie X 110].
  9. SHGL ↓, s. Księgi ziemskie X 140-297].
  10. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie X 253-92].
  11. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie X 221-93].
  12. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie X 298].
  13. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie V 177-86].
  14. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie X 243].
  15. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie II 140].
  16. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie II 146-59].
  17. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie I 33-60].
  18. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie I 47-144].
  19. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie I 47-66].
  20. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie I 9].
  21. SHGL ↓, s. w:[Księgi ziemskie I 144].
  22. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskieI 171].
  23. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie IV 54, 64.
  24. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie I 139].
  25. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie IV 247, V 303, XI 16].
  26. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie IV 181-258, V 58-307, VIII 58].
  27. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie V 445-514].
  28. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie V 61, VIII 52-100].
  29. SHGL ↓, s. [w: Księgi ziemskie V 441].
  30. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie VIII 39].
  31. SHGL ↓, s. [w:Księgi ziemskie VIII 42].
  32. Liber retaxationum ↓, s. 351, 441.
  33. Gacki ↓, s. 280.
  34. a b Gacki ↓, s. 304.
  35. Rejestry dziesięcin ↓, s. 1v, 2.
  36. Gacki ↓, s. 305.
  37. Dąbrowska ↓, s. 181,214.
  38. Żaki ↓, s. 516,522.
  39. Hoczyk-Siwkowa ↓, s. 114, 119.

Bibliografia edytuj

  • Czesław Kosyl: Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego. Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978-85. Wrocław 1978: Archiwum Państwowe w Radomiu. ISSN 0079-4775.
  • Stefan Wojciechowski, Anna Sochacka, Ryszard Szczygieł: Dzieje Lubelszczyzny – Osady zaginione i o zmienionych nazwach. T. Tom IV. Lublin: Lubelskie Towarzystwo naukowe, 1986. ISBN 83-01-05651-7.
  • SHGL: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, oprac. S. Kuraś (Dzieje Lubelszczyzny, 3). Wyd. Warszawa 1983. Lublin 1998: Dzieje Lubelszczyzny, 3.
  • Leon Białkowski: Teki Archiwalne VII, Warszawa 1961, Najstarsze zapiski ziemskie lubelskie z r. 1409,. Wyd. wyd. L. Białkowski.
  • Irena Sułkowska-Kurasiowa, Stanisław Kuraś: Zbiór dokumentów Małopolskich, t. I-VIII, Kraków-Wrocław 1962-1975.. Kraków-Wrocław 1962-1975: 1975.
  • Liber retaxationum: Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum),wyd. Z. Leszczyńska-Skrętowa, 1968.. Liber retaxationum.
  • Józef Gacki: Benedyktyński klasztor na Łysej Górze. Wyd. Wydawnictwo Jedność-reprint. Kielce 2006. ISBN 83-7442-389-7.
  • Rejestry dziesięcin: Rejestry dziesięcin, czynszów i wyderkafów, powinności poddanych i poborów z dóbr i dochodów konwentu świętokrzyskiego z lat 1650-1689,AG, nabytki Oddziału I, nr 936..
  • Elżbieta Dąbrowska: Wielkie grody dorzecza górnej Wisły,. Wrocław 1973.
  • Andrzej Żaki: Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecznej,. Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. Wrocław 1974.
  • Stanisława Hoczyk-Siwkowa: Małopolska północno-wschodnia w VI-X wieku. Struktury osadnicze. Lublin 1999: Lubelskie Materiały Archeologiczne; t. 12.

Archiwa papierowe nie zdigitalizowane

  • Księgi ziemskie: Księgi ziemskie w Archiwum Państwowym w Lublinie.. Archiwa Państwowe w Lublinie.