Karol Sołtyk

Karol Sołtyk herbu własnego (ur. 1791 – zm. 1831), skrzypek i kompozytor. Był synem Jana Kantego Sołtyka (ur. 1747), dziedzica Słupi, deputata na Trybunał Koronny w r. 1785, i Anny z Rostworowskich (ur. 1751), kasztelanki zakroczymskiej, wnukiem Antoniego Jana Rostworowskiego i miecznika sandomierskiego Józefa Sołtyka, bratankiem referendarza koronnego Michała Sołtyka  i siostrzeńcem Andrzeja Rostworowskiego oraz Franciszka Ksawerego Rostworowskiego.

Karol Sołtyk

Sołtyk
Rodzina	Sołtykowie herbu własnego
Data urodzenia	1791
Data śmierci	1831
Ojciec	Jan Kanty Sołtyk
Matka	Anna Rostworowska

Życiorys

Nauki początkowe pobierał w domu. Następnie uczęszczał do szkół w Kielcach i w Krakowie. Po śmierci ojca Jana Kantego odziedziczył 30 tys. dukatów, zapewniło mu to samodzielność i możliwość dalszego kształcenie w Wiedniu, gdzie uczył się gry na skrzypcach u Josepha Maysedera - austriackiego wirtuoza skrzypiec i kompozytora.

Lekkomyślny i wystawny tryb życia doprowadził Sołtyka do utraty pieniędzy. Dzięki protekcji swojego nauczyciela objął wówczas posadę drugiego skrzypka w nadwornej kapeli cesarskiej.
Rodzina spłaciła długi i Sołtyk wrócił do Krakowa. Dnia 11 grudnia 1809 wstąpił jako porucznik do 14. pułku kirasjerów, dowodzonego przez Stanisława Małachowskiego po czym 6 kwietnia 1810 przeszedł do 10. pułku ułanów pod komendę Jana Nepomucena Umińskiego, ale już 11 kwietnia tego roku został z niego uwolniony.

Od 31 sierpnia 1810 do 9 grudnia 1811 służył w 11. pułku ułanów Adama Potockiego - (syna Karoliny 1.voto Potockiej, 2. voto Stanisławowej Sołtykowej).
O jego dokonaniach wojennych nic nie wiadomo.

Kariera i dorobek muzyczny

Występował w Krakowie jako solista i w zespołach kameralnych, między innymi w kwartetach u biskupa Jana Pawła Woronicza. Dnia 28 marca 1824 wystąpił na koncercie dobroczynnym Towarzystwa Przyjaciół Muzyki.
Prawdziwą jednak sławę uzyskał w warszawskich salonach jako kompozytor mazurów.
Do Warszawy, gdzie mieszkała jego siostra Urszula Wielogłowska, przyjeżdżał co roku. Na stałe osiadł w Warszawie w r. 1827. Spośród wielu kompozycji Sołtyka, znanych jest około 40 mazurów, które ukazały się drukiem.

W 1827 r. Franciszek Mirecki w zbiorze „Mazury pour le piano” (Vienne) zamieścił kilka jego utworów. W Warszawie ukazały się między innymi: „Deux mazurs et une gallopade pour le pianoforte…” (1827),

Wydał ponadto:

• 6 nowych walców z introdukcją na skrzypcei „pianoforte” (1828),
• 5 „valses sentimentales et une mazure pour le pianoforte” (1828).

W 1829 r. opublikował Sołtyk: „Cotillon pour le piano” (dziełko dedykowane Emmie z Ogińskich Brzostowskiej),

• Nowy mazur i galopada pianoforte (dziełko dedykowane Ludwikowi Jelskiemu, prezesowi Banku Polskiego),
• „Mazur pour le pianoforte”(dziełko dedykowane Olimpii z Tarnowskich Grabowskiej),
• Mazurek pour le pianoforte (utwór dedykowany Julii Lubeckiej).
• Karolowi Lipińskiemu dedykował „Morceau“.

Był również znakomitym wykonawcą własnych kompozycji fortepianowych. Oskar Kolberg napisał, że jakkolwiek gra jego była wyrazistą i pełną, to jednak «pod względem cieniowania i wykończenia» nie dorównywał grze swojego krewnego Franciszka Sołtyka (Karol Sołtyk bywa mylony z Franciszkiem Sołtykiem, którego kompozycje nie ukazały się drukiem i zaginęły.). Mazury Sołtyka wykonywane były na balach w Resursie Kupieckiej, w Teatrze Rozmaitości (1830) i w warszawskich salonach. Przyjaźnił się z warszawskimi artystami: Antonim Teichmannem, wiolonczelistą i śpiewakiem, Józefem Brzowskim, wiolonczelistą, Antonim Orłowskim, skrzypkiem i pianistą, oraz z Fryderykiem Chopinem
Sołtyk nie założył rodziny. Zmarł na cholerę w r. 1831 w Warszawie.

O popularności kompozycji Sołtyka, a zwłaszcza jego mazurów, świadczy fakt, że po jego śmierci były one wielokrotnie przedrukowywane. W r. 1860 kilka utworów Sołtyka ukazało się w dwóch zbiorowych wydaniach: Karola Czarniawskiego „O tańcach narodowych z poglądem historycznym i estetycznym na tańce różnych narodów, a w szczególności na tańce polskie” (do tekstu dołączona była wkładka z nutami, w tym Mazura z r. 1825) i Andrzeja Kratzera „Zbiór mazurów różnych autorów na fortepian” (W.). W „Polnische Tänze” (Leipzig 1881) Oskara Kolberga znalazło się 10 kompozycji Sołtyka z lat 1818–30, w tym popularny w swoim czasie Mazurek D-dur.

Literatura

• Tomaszewski Wojciech, Bibliografia warszawskich druków muzycznych 1801–1850, Warszawa 1992
• Encyklopedia Orgebrandta, XXIII
• Słownik muzyków polskich. T. 1-2. Redaktor naczelny Józef Chomiński. Wyd. 1. Kraków [1964–1967], Polskie Wydawnictwo Muzyczne
• A. Sowiński: Les musiciens polonais et slaves anciens et modernes: dictionnaire biographique (Paris, 1857/R)
• Teodor Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, t.VI, 416–17 (dotyczy rodziny Sołtyka), XVII
• Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807-1814. s. 109.
• dr. Józef Reiss Almanach muzyczny Krakowa, 1780–1914, Kraków 1939 t. I i II
• Kolberg Oskar, Korespondencja (1837–1876), Warszawa 1965–9 cz. 1–3
• Korespondencja Fryderyka Chopina, Opracowana przez B.E. Sydow, W. 1955 I
• Nakwaska z Potockich K., Pamiętnik o Adamie hrabim Potockim, Kr. 1862 s. 33;
• „Motyl” 1829 nr 13, 26
• „Ruch Muzyczny” 1860 nr 21, 40, 42;
• Biblioteka Narodowa: rkp. 8893 k. 15–16, rkp. 10011 t. 1 k. 48v.

Bibliografia

Dokumenty zdigitalizowane

• Elżbieta Orman-Michta: Karol Sołtyk h własnego. [dostęp 2015-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-04)].
• Oskar Kolberg: Karol hrabia Sołtyk, „Tygodnik Ilustrowany” rok 1869 nr 82 s. 43;. [dostęp 2015-01-04].

Linki zewnętrzne

• Karol Sołtyk – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Karol Sołtyk h. wł. (ID: lu.28555) M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego