Kościół San Nicolò dei Mendicoli
Kościół San Nicolò dei Mendicoli (kościół św. Mikołaja od Żebraków) – rzymskokatolicki kościół w Wenecji w dzielnicy (sestiere) Dorsoduro, dedykowany św. Mikołajowi. Administracyjnie należy do Patriarchatu Wenecji. Jest kościołem parafialnym w parafii San Nicola Vescovo (lub San Nicolò dei Mendicoli)[1].
| Kościół parafialny | |||||||||||||||
 Fasada boczna kościoła od strony campo San Nicolò | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Adres |
Campo San Nicolò, 1907, 30123 Dorsoduro,Venezia VE, Italia | ||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Wenecji  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej  | |||||||||||||||
 45°25′57,98″N 12°18′57,05″E/45,432772 12,315847
| |||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||
Z wystroju wnętrza wyróżnia się plafon Św. Mikołaj w chwale na stropie kościoła, autorstwa Francesca Montemezzana oraz dwa arcydzieła weneckiej rzeźby drewnianej: posąg św. Mikołaja z 1457 roku w ołtarzu głównym i krucyfiks, oba odkryte w latach 70. XX wieku w trakcie prac konserwatorskich.
Historia edytuj
Pierwotny kościół edytuj
Teren wokół obecnego kościoła uważany jest za jeden z najstarszych terenów osadniczych Wenecji. Według tradycji pierwszy kościół na tym terenie, dedykowany św. Wawrzyńcowi, został zbudowany w VII wieku przez mieszkańców Padwy uciekających przed Longobardami[2]. Architektonicznym świadectwem pochodzenia kościoła z czasów pierwszego osadnictwa jest między innymi gruby mur z kamienia z Istrii, odkryty pod posadzką podczas prac wykopaliskowych z II połowy XX wieku, a biegnący w poprzek naw w kierunku prezbiterium. Wspierają się na nim kolumny dzisiejszego kościoła[3].
Obecny kościół edytuj
XII–XIX wiek edytuj
W 1105 roku pożar zniszczył pierwotny kościół, po czym został zbudowany drugi, który zachował się do dziś. Pod koniec XII wieku został dedykowany św. Mikołajowi z Miry. Dookreślenie „dei Mendicoli" („Żebraków”) nawiązywało do ludności zamieszkującej to miejsce, składającej się z ludzi biednych – rybaków i ich rodzin[2]. Według innej hipotezy dookreślenie to pochodzi od słowa Mendigola – nazwy wyspy, na której został założony[4]. Kościół został odrestaurowany w latach 1361–1364 i przebudowany w 1553–1580. W latach 1750–1760 zbudowano w fasadzie bocznej nowy, kamienny portal, prawdopodobnie autorstwa architekta Paola Posiego[2]. W trakcie prac renowacyjnych, przeprowadzonych w latach 1896–1898 odsłonięto w ścianie fasady niewielkie biforium, pochodzące z XII-wieku[5].
XX wiek edytuj
W 1966 roku Wenecję nawiedziła powódź[6]. W roku następnym brytyjska fundacja Venice in Peril rozpoczęła w kościele prace konserwatorskie. W ich trakcie wymieniono pokrycie dachowe, zabezpieczono budynek przed wilgocią, poddano konserwacji obrazy i krucyfiksy oraz podniesiono posadzkę, która znajdowała się 30 cm poniżej poziomu kanału[2]. W kolejnym etapie prac konserwacyjnych, przeprowadzonych w latach 1972–1980, zainstalowano nowe ogrzewanie i oświetlenie. XVIII-wieczne organy zostały zdemontowane i wywiezione w celu ich renowacji przez włoskich ekspertów, po czym ponownie zamontowano je na XVI-wiecznej emporze muzycznej. Podczas renowacji dokonano wielu znaczących odkryć. Należą do nich arcydzieła weneckiej rzeźby drewnianej: polichromowany posąg św. Mikołaja z 1457 roku, pochodzący z pracowni Bartolomea Bona oraz krucyfiks[7].
XXI wiek edytuj
W latach 2002–2003, dzięki ustawie specjalnej Salvaguardia di Venezia (Ratowanie Wenecji) kościół ponownie odrestaurowano. W trakcie prac wydobyto na światło dzienne najbardziej charakterystyczne i godne uwagi elementy jego architektury, którym podczas wcześniejszych prac nie poświęcono należytej troski. W rezultacie kościół odzyskał swoją dawną świetność[4].
Architektura edytuj
Kościół edytuj
San Nicolo dei Mendicoli, jeden z najstarszych kościołów w Wenecji, jest rzadkim przykładem architektury wenecko-bizantyńskiej[7]. Z XII-wiecznego budynku kościół zachował plan trzynawowej bazyliki z prezbiterium, półkoliście zamkniętą apsydą o szerokości nawy głównej oraz flankującymi ją kaplicami[5]. Przy pozbawionej ozdób, ceglanej fasadzie znajduje się XV-wieczny portyk, charakterystyczny dla ówczesnej weneckiej architekturze sakralnej[8].
Kampanila edytuj
Kampanila została zbudowana na planie kwadratu pod koniec XII wieku[6]. Ma 26 m wysokości i zestaw dzwonów uruchamianych ręcznie. W 1764 roku zamontowano na niej zegar. Podczas II wojny światowej została uszkodzona przez przypadkową bombę. W latach 70. XX wieku została odrestaurowana z funduszy Venice in Peril[2]. Zewnętrznym elementem dekoracyjnym są lizeny, biegnące przez całą wysokość ścian budynku i zwieńczone płytkim gzymsem[5].
Wnętrze edytuj
.jpg)
_-_High_Altar.jpg)
_Organ.jpg)
Wnętrze przedstawia plan bazyliki z XII wieku. Nawę główną od naw bocznych oddzielają dwa rzędy kolumn z XIV-wiecznymi kapitelami, na którymi ustawiono w posągi 12 apostołów z XVI wieku[2].
Prezbiterium z apsydą edytuj
Ściana apsydy pokryta jest zniszczonymi freskami. Na głównym ołtarzu, w dużej niszy znajduje się wspomniany wyżej drewniany, XV-wieczny posąg św. Mikołaja[4].
Transept edytuj
Kaplicę po prawej stronie zdobi umieszczony w niszy z posąg św. Antoniego Padewskiego. Na sklepieniu znajduje się fresk Wniebowzięcie, z 1630 roku, w złym stanie technicznym. W kaplicy po lewej stronie znajduje się niewielki obraz Matki Boskiej, umieszczony na tle płaskorzeźby Dwa adorujące anioły,stanowiącej XVI-wieczną imitację szkoły lombardzkiej[4].
Nawa główna edytuj
Pomiędzy nawą główną a prezbiterium znajduje się lektorium, zwieńczone dużym, drewnianym krucyfiksem z postaciami Maryi, św. Jana i dwóch aniołów, umieszczonymi po obu stronach. Nawa jest bogato dekorowana. W górnych partiach jej ścian widnieją obrazy przedstawiające sceny z życia Chrystusa, na ścianie lewej: Boże Narodzenie, Adoracja Trzech Króli, Obrzezanie, Chrzest Chrystusa, Chrystus w Ogrodzie Oliwnym i Pocałunek Judasza, wszystkie pędzla Alvise dal Friso i na ścianie prawej: Chrystus przed Piłatem, Ubiczowanie, Chrystus i Weronika, Ukrzyżowanie i Złożenie do grobu Alvise dal Fristo oraz Zmartwychwstanie Palmy młodszego[4].
Płaski strop zdobią trzy XVI-wieczne plafony: w głównym znajduje się obraz Św. Mikołaj w chwale autorstwa Francesca Montemezzana, a w bocznych: Św. Mikołaj przewracający drzewo wzniesione przez pogan i Św. Mikołaj ratujący żeglarzy, oba pędzla Leonarda Corony[4].
-
Leonardo Corona, Św. Mikołaj przewracający drzewo wzniesione przez pogan -
Francesco Montemezzano, Św. Mikołaj w chwale -
Leonardo Corona, Św. Mikołaj ratujący żeglarzy
_ceiling.jpg)
W kaplicy św. Nicetasa, po prawej stronie, znajduje się renesansowy, marmurowy ołtarz z relikwiarzem św. Nicetasa. XVI-wieczne obrazy przedstawiają sceny z jego życia. Sklepienie i lunety kaplicy Najświętszego Sakramentu, przebudowanej w XVII wieku, zdobią stiuki i freski[4]. Nad głównym portalem znajdują się organy z końca XVI wieku, z parapetem ozdobionym trzema niewielkimi obrazami, przedstawiającymi cuda św. Marty, pędzla Carla Carliari[4].
Kościół w kulturze popularnej edytuj
Wnętrze kościoła zostało wykorzystane w filmie Nie oglądaj się teraz Nicolasa Roega z 1973 roku z udziałem Julie Christie i Donalda Sutherlanda. Mimo że film ukazał Wenecję w konwencji thrillera, towarzyszący mu rozgłos najprawdopodobniej pomógł kościołowi San Nicolò i brytyjskiej fundacji Venice in Peril Fund wykonującej wówczas w nim prace restauracyjne[9].
Przypisy edytuj
- ↑ ParrocchieMap.it: Parrocchia di S. Nicola Vescovo (vulgo S. Nicolò dei Mendicoli). www.parrocchiemap.it. [dostęp 2018-07-22]. (wł.).
- ↑ a b c d e f Jeff Cotton: San Nicolo dei Mendicoli. www.churchesofvenice.co.uk. [dostęp 2018-07-22]. (ang.).
- ↑ Concina 1995 ↓, s. 162.
- ↑ a b c d e f g h Parrocchie di San Angelo Raffaele e San Nicolò dei Mendicoli: San Nicolò dei Mendicoli. www.anzolomendicoli.it. [dostęp 2018-07-22]. (wł.).
- ↑ a b c Concina 1995 ↓, s. 164.
- ↑ a b Associazione Culturale Aliusmodi: San Nicolò dei Mendicoli. www.venicethefuture.com. [dostęp 2018-07-22]. (wł.).
- ↑ a b Venice in Peril: San Nicolo dei Mendicoli. www.veniceinperil.org. [dostęp 2018-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-19)]. (ang.).
- ↑ Guido Zucchoni: Venezia: guida all'architettura. Lupatoto: Arsenale Editrice, 1993, s. 25. ISBN 978-88-7743-129-5. (wł.).
- ↑ Lonely Planet: Chiesa di San Nicolò dei Mendicoli. www.lonelyplanet.com. [dostęp 2018-07-22]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Ennio Concina: Le chiese di Venezia: l'arte e la storia. Udine: Magnus Edizioni SpA, 1995. ISBN 88-7057-153-X. (wł.).