Kompromis z Caspe
Kompromis z Caspe – umowa zawarta w 1412 roku przez przedstawicieli Królestwa Aragonii, Królestwa Walencji oraz hrabstwa Barcelony w sprawie sukcesji Korony Aragonii. Kompromis kończył dwuletni okres bezkrólewia po śmierci Marcina I.
Przyczyny edytuj
Król Marcin I Ludzki zmarł w 1410 roku nie pozostawiając po sobie potomka (miał syna, który zginął w lipcu 1409 podczas kampanii wojskowej na Sardynii)[1]. Był to pierwszy tego typu przypadek w Aragonii, od kiedy władać nią rozpoczęła w 1137 roku dynastia barcelońska.
Głównymi pretendentami do tronu byli[2]:
- Ferdynand de Anteguera z dynastii Trastámara, infant Kastylii, siostrzeniec Marcina I
- Jakub II, hrabia Urgell, syn Piotra II z Urgell, który był kuzynem Marcina I oraz mąż Izabeli Aragońskiej, siostry Marcina I
Pretensje do tronu zostały zgłoszone przed parlamentem Katalonii we wrześniu 1410. W 1411 roku w mieście Calatayud zebrała się rada pod przewodnictwem arcybiskupa Saragossy oraz Najwyższego Sędziego Aragonii. Arcybiskup został wkrótce zabity przez zwolenników Jakuba II, co spowodowało zbrojną interwencję Kastylii, popierającej Ferdynanda. 27 lutego 1412 zwolennicy Ferdynanda pokonali przeciwników w bitwie pod Murviedro na terenie Królestwa Walencji[2].
Przebieg edytuj
29 marca 1412 dziewięciu delegatów w Królestw Walencji i Aragonii oraz hrabstwa Barcelony zebrało się w aragońskim mieście Caspe, gdzie przeanalizowali tytuły do tronu pretendentów[2]. 24[1] lub 25 lipca[2] ogłoszono, że królem zostanie Ferdynand, który miał najbliższe więzy krwi ze zmarłym królem. Ferdynand uzyskał 6 głosów przy 1,5 głosu dla Jakuba[1].
Skutki edytuj
Objęcie tronu Korony Aragonii przez kastylijczyka rozpoczęło proces zbliżania się tych dwóch państw do siebie.
W katalońskiej tradycji kompromis jest uważany za początek centralizacji pod wodzą Kastylii i podporządkowanie Katalonii[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c THE COMPROMISE OF CASPE - ARAGON - THE DEVELOPMENT OF EUROPEAN STATES - c. 1415-c. 1500 – The new cambridge medieval history [online], erenow.net [dostęp 2022-12-16] (ang.).
- ↑ a b c d Valentina Rzhevskaya, The Compromise of Caspe: An Episode from the History of Peaceful Dispute Settlement, „European Political Law and Dispute”, 5, 1, 2014.
- ↑ Filip Kubiaczyk, Historia, manipulacja i trauma. Przypadek Katalonii, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, s. 20 [dostęp 2022-12-16] (pol.).