Konstal ND
ND – wagony tramwajowe doczepne produkowane od 1948 roku.
 Poznański wagon ND podczas otwarcia odcinka trasy Poznańskiego Szybkiego Tramwaju | |
| Dane ogólne | |
| Miejsce produkcji | |
|---|---|
| Lata produkcji |
1948-1956 |
| Dane techniczne | |
| Liczba członów |
pojedynczy wagon |
| Długość |
11000 mm |
| Szerokość |
2100 mm |
| Wysokość |
3300 mm |
| Masa |
9000 kg |
| Prędkość maksymalna |
45 km/h |
| Wnętrze | |
| Liczba miejsc siedzących |
16 |
| Liczba miejsc ogółem |
81 |
Wagony ND początkowo produkowane były w Zjednoczonych Fabrykach Maszyn, Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski-Fitzner i Gamper, Spółka Akcyjna w Sanoku. Później produkcja wagonów została przeniesiona do Chorzowskiego Konstalu. W 1949, czyli w rok po rozpoczęciu produkcji przyczep ND, rozpoczęła się także produkcja pojazdu silnikowego N. Wagony silnikowe różniły się od przyczep wyłącznie zamontowanymi układami napędowymi[1].
Zarówno wagony doczepne ND jak i ich młodsze silnikowe wersje były wzorowane na niemieckiej konstrukcji tramwaju Kriegsstraßenbahnwagen (tramwaj wojenny) oznaczanego skrótowo jako KSW. Konstrukcja ta opracowywana na trudne gospodarczo czasy wojny łączyła w sobie prostą konstrukcję i dużą pojemność, która skutkowała jednak obniżeniem standardu podróży[2].
Tramwaje były produkowane w różnych odmianach, oznaczanych podtypami ND1, ND2 i ND3. Doczepy z pierwszej serii były najbardziej zbliżone do tramwaju KSW z wyglądu. Posiadały duże okna z niewielkimi, odchylanymi lufcikami, a także asymetrycznie umieszczony ekspozytor tablicy kierunkowej na ścianach czołowych wraz z jednym wywietrznikiem. Tramwaje produkowane później posiadały już nowy wygląd pudła, z symetrycznymi ścianami czołowymi oraz nowymi, opuszczanymi w dół oknami. Do tego, w roku 1951 Sanocka Fabryka Wagonów wyprodukowała serię wagonów ND w stanie przejściowym, które posiadały tradycyjne ściany czołowe, ale nowe okna z boku pojazdu.[3]
Wagony pierwotnie były przystosowane do jazdy dwukierunkowej dzięki zamontowaniu drzwi po obydwóch stronach pojazdu. Wraz z upływem czasu i rozwojem infrastruktury tramwajowej część przyczep ND przebudowywano na jednokierunkowe, jednocześnie modernizowano wówczas drzwi z otwieranych ręcznie na otwierane przez automat obsługiwany z kabiny motorniczego[1].
W Krakowie wykorzystywanych było w sumie 211 wagonów doczepnych; najwięcej w 1975 r., po uzupełnieniu taboru o używane przyczepy sprowadzone z Warszawy. Ostatnie doczepy ND zostały wyłączone z eksploatacji 27 listopada 1988[2]. Obecnie zachowały się dwa egzemplarze. Wagon opatrzony numerem 538 jest całkowicie oryginalny (posiada drzwi otwierane ręcznie po obu stronach) zaś wagon o numerze 511 posiada zmodernizowane wnętrze (drzwi otwierane automatycznie umieszczone tylko z jednej strony)[1]. Oba wagony wystawione są na ekspozycji w Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie. Są także używane jako pojazdy Krakowskiej Linii Muzealnej[4].
.jpg)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Michał Smajdor: Konstal ND, Konstal 4ND. kmk.krakow.pl. [dostęp 2010-10-18]. (pol.).
- ↑ a b KONSTAL ND I 4ND. komunikacja.krakow.eurocity.pl. [dostęp 2010-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
- ↑ Sanok ND #502 [online], Strona Historii i Fotografii Transportu [dostęp 2019-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-28] (pol.).
- ↑ Krakowska Linia Muzealna - Wagony. muzealna.org. [dostęp 2013-08-06]. (pol.).