Kronika Słowian
Kronika Słowian (tytuł oryginału łacińskiego Chronica Sclavorum) – średniowieczne dzieło historyczne autorstwa mnicha Helmolda, który towarzyszył jako kronikarz niemieckim wyprawom chrystianizacyjnym na Połabiu i Pomorzu Zachodnim. Jest kontynuacją dzieła Gesta Hammaburgensis Ecclesiae napisanego przez Adama z Bremy. Kronika jest jednym z najważniejszych źródeł opisujących wierzenia, obyczaje, kulturę, organizację społeczną oraz życie codzienne Słowian połabskich z okresu przed przyjęciem przez nich chrześcijaństwa, źródłem wiedzy dotyczącej stosunków społeczno-politycznych w XII wieku na ziemiach Obodrytów, Chyżan, Wagrów, Wieletów, które obecnie leżą na terenie Meklemburgii w Niemczech. Opisuje też wydarzenia z życia słowiańskiego księcia Gotszalka.
Okoliczności powstania edytuj
Kronika pisana była przez Helmolda proboszcza z Bozowa w Wagrii (obecnie Bosau – Niemcy)[1] w okresie od daty śmierci biskupa Gerolda w roku 1163 do narodzin drugiej córki Henryka Lwa – Matyldy w roku 1172[2]. Helmold rozpoczął pisanie swojego dzieła za namową swojego nauczyciela i protektora Gerolda, który w 1149 objął biskupstwo w Oldenburgu w Holsztynie, które przeniesione zostało w 1160 do Lubeki[3].
Budowa dzieła edytuj
Kronika Słowian składa się z dwóch ksiąg I zawierającej 95 rozdziałów i II, mniejszej objętościowo, liczącej 15 rozdziałów. Jeden z badaczy kroniki Heinz Stoob wysunął tezę, że poszczególne rozdziały kroniki można pogrupować w zespoły odpowiadające zmiennym falom chrystianizacji Słowian połabskich.
Ramy czasowe dzieła edytuj
Dzieło opisuje czas od panowania Karola Wielkiego do ostatecznego podboju Rugii i kraju Obodrytów dokonanego podczas Krucjaty połabskiej w roku 1147.
Wydania i tłumaczenia edytuj
- Po raz pierwszy Kronika Słowian została opublikowana we Frankfurcie nad Menem w 1556 roku przez Zygmunta Schorckla, które wydrukowano w nowej edycji po raz wtóry w 1573.
- Kolejne wydanie dzieła we Frankfurcie ogłosił w 1581 roku Reiner Reineccius pod nazwą „Chronica Slavorum seu Annales Helmoldi presyteri Buzoviensis...”
- Pierwsze polskie tłumaczenie kroniki dokonane przez Jana Papłońskiego ukazało się w roku 1862 w Warszawie pt. „Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku”. - dostępna online w wersji cyfrowej.[4]
- W duńskim przekładzie P. Kierkegaarde ukazał się w 1880 roku w Kopenhadze.
- W języku polskim „Helmolda Kronika Słowian” ukazała się w tłumaczeniu Józefa Matuszewskiego w 1974 w Warszawie i opatrzono ją naukową analizą i komentarzem.
- Duże fragmenty tłumaczenia „Kroniki Słowian” Helmolda umieściła w swojej książce o Słowianach połabskich pt. „Troja Północy” polska pisarka Zofia Kossak[5].
Bibliografia edytuj
- Jan Papłoński, „Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku”, Warszawa 1862,
- „Helmolda Kronika Słowian”, tł. Józef Matuszewski, wstęp i komentarz Jerzy Strzelczyk, PIW Warszawa 1974
- Praca zbiorowa: Słownik starożytności słowiańskich t. 2 F-K, cz. 1 F-H, hasło „Helmold”. Warszawa: Ossolineum, 1964, s. 198-199.
- Helmold: Chronica Slavorum. Neu übertragen und erläutert von Heinz Stoob. In: Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. Wiss. Buchgesellschaft, Darmstadt 1963, 2. Auflage 1973.
- Bernhard Schmeidler: Helmold und seine Cronica Slavorum. in: ZVLGA, Bd. 14 (1912), S. 185 ff.
Przypisy edytuj
- ↑ Wilfried Ehbrecht: Helmold v. Bosau. In: Lexikon des Mittelalters, Bd. IV, Sp. 2124–2125
- ↑ "Helmolda Kronika Słowian", tł. Józef Matuszewski, wstęp i komentarz Jerzy Strzelczyk, PIW Warszawa 1974 str.24
- ↑ Praca zbiorowa 1964 ↓, s. 198-199.
- ↑ Jan Papłoński, "Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku", Warszawa 1862
- ↑ Zofia Kossak, Zygmunt Szatowski, "Troja Północy", PAX, Warszawa 1964
Linki zewnętrzne edytuj
- Chronica Sclavorum. hbar.phys.msu.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- Helmolda kronika sławiańska z XII wieku