Krzyż Ratowania Ginących
Krzyż Ratowania Ginących[1] (lit. Žūvančiųjų gelbėjimo kryžius) – jedno z litewskich odznaczeń państwowych ustanowione w 1930 i przyznawane osobom ratującym życie innych.
 Awers krzyża nadanego po raz pierwszy | |
 Awers krzyża z trójliściem drugiego nadania | |
 Rewers | |
 Baretka krzyża nadanego po raz pierwszy | |
 Baretka krzyża nadanego dwukrotnie | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Wielkość |
36 × 36 mm |
| Kruszec | |
| Wydano |
46 szt. do 1940 r. |
| Powyżej | |
| Poniżej | |
Historia edytuj
Krzyż Ratowania Ginących został ustanowiony w 1930 i był przyznawany do 1940. Przeznaczony był do nagradzania policjantów, strażaków i innych Litwinów ratujących życie innych obywateli tego kraju poza jego granicami. Odznaczono nim 46 obywateli litewskich[1]. Odznaczenie zostało zlikwidowane po zajęciu Litwy przez ZSRR. Po odzyskaniu niepodległości przez Litwę w 1991 odznaczenie zostało odnowione w niemal identycznej formie i jest nadawane przez prezydenta kraju. W latach międzywojennych odznaczenie było produkowane przez paryską firmę medalierską Arthus Bertrand[2]. Obecnie jest wytwarzane w Wilnie przez firmę „Gurtana”.
Zasady nadawania edytuj
Krzyż Ratowania Ginących może być nadawany zarówno obywatelom litewskim i obcokrajowcom za ratowanie życia innych z narażeniem własnego na terytorium Litwy lub ratowanie życia obywateli litewskich poza granicami Litwy. Krzyż Ratowania Ginących może być przyznawany wielokrotnie, a nowe nadanie oznacza się trójlistną gwiazdką umieszczaną na wstążce krzyża i na baretce. Do 1940 odznaczenie to otrzymały jedynie 44 osoby, a współcześnie 345 osób[3]. Odznaczenie to przyznawane jest także za czyny bohaterstwa przy ratowaniu życia ludzkiego podczas II wojny światowej, m.in. za ratowanie Żydów.
Wygląd edytuj
Odznaką Krzyża Ratowania Ginących jest emaliowany na czerwono mosiężny[2] krzyż grecki na którym znajduje się stylizowane wyobrażenie białego gołębia w locie, trzymającego w dziobie gałązkę laurową. Poniżej znajdują się litery SOS. Rewers krzyża jest identyczny, jednakże zamiast gołębia i liter SOS znajduje się tam okrągły medalion z wyobrażeniem litewskiej Pogoni na tle z czerwonej emalii. Dookoła napis ŽŪVANČIŲJŲ GELBĖTOJUI (ratowanie ginących) na tle z czarnej emalii. Krzyż zawieszany jest na klamrze umocowanej na wstążce z ciemnoczerwonej mory z dwoma białymi paskami, wąskim i szerokim, wzdłuż obu brzegów wstążki. Szerokość wstążki 32 mm. Przedwojenna wersja krzyża posiadała na rewersie nieco inaczej stylizowaną litewską Pogoń i napis ŽŪSTANČIŲ GELBĖTOJUI (ratowanie ginących)[4]. Kolejne nadania Krzyża są oznaczane poprzez nałożenie na wstążkę (i baretkę) złoconego trójliscia.
Odznaczeni edytuj
Zobacz też edytuj
- Medal za Uratowanie Ginących – polskie odznaczenie cywilne okresu Królestwa Kongresowego
- Medal za Ratowanie Ginących – polskie odznaczenie cywilne okresu IIRP
- Medal za Ofiarność i Odwagę – polskie odznaczenie cywilne okresu PRL i IIIRP
- Medal „Za ratowanie tonących” – sowieckie i rosyjskie odznaczenie cywilne
- Medal za Uratowanie Życia – amerykańskie odznaczenie wojskowe
Przypisy edytuj
- ↑ a b Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 101. ISBN 978-83-64178-88-7.
- ↑ a b Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, str. 68
- ↑ Life Saving Cross
- ↑ Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, str. 68-69
Bibliografia edytuj
- Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918-1940, Wilno 1993, ISBN 5-417-00373-5
- Odznaczenia litewskie. prezidente.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-03)]. (dostęp 7.XII.2010)
Linki zewnętrzne edytuj
- Odznaczenia litewskie. prezidente.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-03)].
- Arthus-Bertrand. arthus-bertrand.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-16)].