Krzyż z ośmioma scenami z Pasji

Krzyż z ośmioma scenami z Pasji
(numer ewidencyjny Inv. 1890: 434)
Autor	Maestro della Croce 434
Data powstania	ok. 1240–1245
Medium	tempera i złoto na desce
Wymiary	247 × 201 cm
	Miejsce przechowywania
Miejscowość	Florencja
Lokalizacja	Galeria Uffizi
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krzyż z ośmioma scenami z Pasji, także Krzyż nr 434 – średniowieczna ikona w kształcie krzyża, powstała w XIII wieku, znajdująca się w zbiorach florenckiej Galerii Uffizi.

Droga na Kalwarię

Niewiasty u grobu

Historia edytuj

Twórcą ikony był anonimowy mistrz florencki, nazywany w literaturze przedmiotowej Mistrzem od krzyża nr 434 (wł. Maestro della Croce 434). Ikona powstała między 1240 a 1250, niektórzy historycy przesuwają górną granicę na rok 1270. Zauważalne są wpływy szkół w Pizie i Lukce, dominujących w XIII wieku na terenie północnej Italii. Próbowano identyfikować twórcę krzyża z jedynym znanym z imienia malarzem z tego okresu – Coppo di Marcovaldo. Za taką atrybucją opowiedzieli się historycy sztuki Luciano Bellosi (1936–2011) i Miklós Boskovits (1935–2011)^[1]. Pierwotne przeznaczenie malowidła pozostaje nieznane. W latach 1962–1965 przeprowadzono prace konserwatorskie, polegające m.in. na usunięciu osadu oraz późniejszych podmalowań^[2]^[3].

Ikona była prezentowana na specjalistycznych wystawach w latach: 1965 (Rzym), 1966 (Florencja), 1972 (Florencja), 2009–2010 (Rzym, Il Potere e la Grazia. I Santi Patroni d’Europa)^[4].

Opis i styl edytuj

Ikona jest typem krzyża z wyobrażeniem Chrystusa ukrzyżowanego (łac. Christus patiens). Taki sposób przedstawiania Zbawiciela utrwalił się w ikonografii chrześcijańskiej na Zachodzie pod wpływem kaznodziejstwa franciszkańskiego, zastępując wcześniejsze wizerunki Chrystusa tryumfującego nad śmiercią (łac. Christus triumphans), których początków należy szukać w orbicie sztuki bizantyjskiej^[5].

Ukrzyżowany, z głową otoczoną rzeźbioną aureolą z zarysem krzyża, zdaje się być lekko zwróconym w lewą stronę, patrząc z perspektywy obserwatora. Oblicze Jezusa wyraża uczucie skrajnego cierpienia. Muskulatura ciała została zarysowana przy użyciu półcieni. Biodra wiszącego okala bladoniebieska przepaska. Pod ramionami krzyża artysta umieścił osiem scen z Pasji i Zmartwychwstania (po cztery z każdej strony) znanych z opisów ewangelicznych^[6]:

Sąd Piłata
Wyszydzenie
Ubiczowanie
Droga na Kalwarię
Zdjęcie z krzyża
Pogrzeb Jezusa
Niewiasty u grobu
Wieczerza w Emaus

Przypisy edytuj

↑ N. Cat. 00189558. polomuseale.firenze.it. [dostęp 2017-12-17]. (wł.).
↑ Il restauro della Croce n. 434. silviaverdianellirestauro.it. [dostęp 2017-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-22)]. (ang.).
↑ Cristo crocifisso e episodi della passione di Cristo. culturaitalia.it. [dostęp 2017-12-17]. (wł.).
↑ N. Inv.: 434. polomuseale.firenze.it. [dostęp 2017-12-17]. (wł.).
↑ Agostino Gemelli: Franciszkanizm. Walenty Józef Surmacz (tłum.). Warszawa: Prowincjałat OO. Franciszkanów, 1988, s. 80–81. ISBN 83-85037-41-1. (pol.).
↑ Por. Mt 27-28, Mk 15-16, Łk 23-24, J 18-19.

[1] N. Cat. 00189558. polomuseale.firenze.it. [dostęp 2017-12-17]. (wł.).

[2] Il restauro della Croce n. 434. silviaverdianellirestauro.it. [dostęp 2017-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-22)]. (ang.).

[3] Cristo crocifisso e episodi della passione di Cristo. culturaitalia.it. [dostęp 2017-12-17]. (wł.).

[4] N. Inv.: 434. polomuseale.firenze.it. [dostęp 2017-12-17]. (wł.).

[5] Agostino Gemelli: Franciszkanizm. Walenty Józef Surmacz (tłum.). Warszawa: Prowincjałat OO. Franciszkanów, 1988, s. 80–81. ISBN 83-85037-41-1. (pol.).

[6] Por. Mt 27-28, Mk 15-16, Łk 23-24, J 18-19.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]