Kulczak obcięty

Kulczak obcięty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	mchy
Klasa	prątniki
Rząd	płoniwowce
Rodzina	płoniwowate
Rodzaj	kulczak
Gatunek	kulczak obcięty
	Nazwa systematyczna
	Acaulon muticum (Schreb. ex Hedw.) Müll. Hal.; Bot. Zeitung (Berlin) 5: 99 1847.
	Systematyka w Wikispecies

Kulczak obcięty (Acaulon muticum (Schreb. ex Hedw.) Müll. Hal.) – gatunek mchu należący do rodziny płoniwowatych (Pottiaceae Schimp.). Występuje w obszarze klimatu umiarkowanego półkuli północnej i w Afryce^[4].

Morfologia

Gametofit: Rośliny o pokroju eliptycznym do kulistego, wysokości 1^[5]–2^[4] mm. Listki łodygowe długo zaostrzone^[4], wklęsłe. Górne listki długości do 2 mm, całobrzegie, ale z kilkoma ząbkami przy zaokrąglonym wierzchołku. Żebro wystające ze szczytu listka. Dolne listki krótsze^[5].
Sporofit: Seta prosta, krótka, ok. 0,1^[5]–0,3^[4] mm. Puszka zarodni kulista, prawie całkiem ukryta w otaczających ją górnych listkach łodygowych^[5]. Zarodniki kuliste do eliptycznych, 30-50 µm, brodawkowate lub prawie gładkie^[4].
Gatunki podobne: Acaulon triquetrum jest jeszcze mniejszy (do 1,5 mm wysokości), a przez silnie zachodzące na siebie listki z kilem w widoku z góry ma kształt trójkątny, podczas gdy A. muticum bardziej zaokrąglony. A. triquetrum ma także wygiętą setę. Listki brodka bezłodygowego Tortula acaulon nie obejmują puszki tak szczelnie i mają bardziej zaostrzony wierzchołek. Potłumek trwałowieczek Weissia longifolia ma dłuższe, węższe listki^[5].

Biologia i ekologia

Rośnie na glebie na polach uprawnych, żwirze, przy traktach i ścieżkach, na mrowiskach^[5].

Systematyka i nazewnictwo

Synonimy^[3]: Phascum muticum Schreb. ex Hedw.

Odmiany^[3]:

Acaulon muticum var. mediterraneum (Limpr.) Sérgio
Acaulon muticum var. rufescens (A. Jaeger) H.A. Crum

Zagrożenia

Gatunek został wpisany w 2011 r. na czerwoną listę mchów województwa śląskiego z kategorią zagrożenia „VU” (narażony na wyginięcie), w województwie opolskim nadano mu kategorię „V” (narażony na wyginięcie), w skali Polski uznano za rzadki. Na Słowacji w 2001 r. i w Czechach w 2005 r. również nadano mu kategorię „VU”^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Acaulon muticum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-27]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Acaulon muticum. [w:] Bryophyte Flora of North America Vol. 1 [on-line]. [dostęp 2017-03-27]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Acaulon muticum. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 492. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-27]. (ang.).
↑ Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-27].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[goffinet-2] B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-27] (ang.).

[tpl-3] Acaulon muticum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-27]. (ang.).

[efloras-4] Acaulon muticum. [w:] Bryophyte Flora of North America Vol. 1 [on-line]. [dostęp 2017-03-27]. (ang.).

[bbs-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Acaulon muticum. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 492. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-27]. (ang.).

[redslask-6] Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-27].

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]