Kurnytowa Koliba – chata gospodarstwa polaniarskiego na przysiółku Forendówki należącym do miejscowości Ochotnica Górna w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. Dokładna data powstania nie jest znana, jednak wyryty na nadprożu napis „TATRY 1839” (uważany niekiedy za datę budowy) wskazuje, że może to być najstarszy niesakralny obiekt budownictwa drewnianego w tej miejscowości[1]. Znajduje się w dolnej części Kurnytowej Polany, na wysokości około 950 m n.p.m.[2] Zamieszkiwana była przez Kurnytów i Czepieli. Kiedyś w sezonie letnim na Kurnytowej Polanie, podobnie, jak i na innych gorczańskich polanach i halach prowadzono wypas bydła i owiec. Ze względu na duże odległości i uciążliwe dojście do wysoko w górach położonych pastwisk nie opłacało się codziennie przepędzać bydła. Na czas wypasu rodziny z Ochotnicy wraz z bydłem i niezbędnym dobytkiem przenosiły się ze stałych domów położonych w dolinie rzeki Ochotnica do domków letnich na tych pastwiskach. Domy stałe pozostawiano pod opieką sąsiadów, któregoś z domowników, bądź “na Bożą łaskę”. Do kolib na polanach uciekano także czasami w okresie zagrożenia[3].

Kurnytowa Koliba w 2016 r.
Kurnytowa Koliba w 2019 r.

Kurtynowa Koliba to dwuizbowy dom drewniany o konstrukcji zrębowej. Ma jętkowy, kryty dranicami i częściowo gontem dach z niewielkimi okapami i stromymi przyczółkami. Ogrzewana była w typowy dla gorczańskich szałasów sposób kamiennym piecem, rozebranym w latach osiemdziesiątych przez ówczesnych właścicieli. Ślady po przewodach kominowych oraz zwarta, nieprzepuszczająca dymu konstrukcja stropu wskazują, że dom nie miał charakteru kurnej chaty[4]. Obok domu mieszkalnego stała szopa (stodoła i stajnia). Użytkowana była jako pasterska chata letnia do II wojny światowej[3].

W okresie II wojny światowej Kurnytowa Koliba stanowiła bazę partyzantów. Mieścił się w niej sztab 4 batalionu I Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej. Stąd w dniach 18 i 9 grudnia 1944 r. dowodzący nim kapitan Julian Zapała, ps. „Lampart” kierował akcją ratowania lotników uszkodzonego w wyniku ostrzału artyleryjskiego bombowca B-24-J „California Rocket”, który rozbił się na przełęczy Pańska Przehybka. Ratujący się na spadochronach członkowie załogi zostali zebrani przez partyzantów i do stycznia 1945 r. mieszkali w Kurnytowej Kolibie. Z tego okresu pochodzą otwory strzelnicze wycięte w ścianach budynku[5].

Po wojnie była zamieszkana co najmniej do lat siedemdziesiątych XX w. przez rodzinę Kurnytów[6].

Obecnie Kurnytowa Koliba stanowi własność prywatną. Wciągnięta została do ewidencji miejsc historycznych Gorczańskiego Parku Narodowego[3].

Kurnytowa Chata do 2015 r. znajdowała się poza znakowanymi szlakami turystycznymi. W 2015 r. oddano na wznoszących się nad Kurnytową Polaną szczycie Magurki do użytku wieżę widokową. W związku z tym od doliny Potoku Forędówki przez Kurnytową Polanę poprowadzono ścieżkę edukacyjną. Zaczyna się powyżej asfaltowej drogi wiodącej tą doliną, przy ujściu Mazelonkowego Potoku i oznakowana jest drewnianymi słupkami[7].

Szlaki turystyki pieszej

edytuj

Wschodnimi stokami Borsuczyzn prowadzi ścieżka edukacyjna tworząca zamkniętą pętlę (start i koniec w tym samym miejscu):

  „Dolina Potoku Jaszcze”: Jaszcze Duże (parking) – Jaszcze MałeŁonnaPańska PrzehybkaTomaśkulawieża widokowa na MagurkachKurnytowa Polana – Jaszcze Duże[7]. Czas przejścia ok. 3 godz.[1]

Przypisy

edytuj
  1. a b M. Cieszkowski, P. Lubieński, Gorce – przewodnik dla prawdziwego turysty, P. Lubieński (red.), Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2004, ISBN 83-89188-19-8.
  2. Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2022-01-23].
  3. a b c Kurnytowa Koliba z 1839 roku. Unikatowy relikt dawnej zabudowy polaniarskiej. Baza partyzancka z lat 1944 i 1946 [online] [dostęp 2016-09-07].
  4. Andrzej Zacharzewski, Zgodnie z przeprowadzoną w 2015 inwentaryzacją architektoniczną obiektu, 21 lipca 2016.
  5. Na podstawie tablicy informacyjnej zamontowanej w dolinie Potoku Forędówki.
  6. Janusz Kurnyta, Według ustnego przekazu rodziny Kurnytów [dostęp 2016-07-22].
  7. a b Dolina potoku Jaszcze [online], Gorczański Park Narodowy [dostęp 2022-01-01].