Wikipedia

Kysucké Nové Mesto

Kysucké Nové Mesto (węg. Kiszucaújhely[4], niem. Kischützneustadt/Oberneustadl) – miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju żylińskim, w historycznym regionie Kysuce. Ośrodek administracyjny, gospodarczy i kulturalny tzw. Dolnych Kysuc.

Kysucké Nové Mesto
Ilustracja
Námestie Slobody
Herb
Herb
Państwo  Słowacja
Kraj żyliński
Powiat Kysucké Nové Mesto
Burmistrz Ján Hartel[1]
Powierzchnia 26,41[2] km²
Wysokość 358 m n.p.m.
Populacja (2011)
• liczba ludności
• gęstość
15 699[3]
594,43 os./km²
Nr kierunkowy 0 41
Kod pocztowy 024 01
Tablice rejestracyjne KM
Położenie na mapie kraju żylińskiego
Mapa lokalizacyjna kraju żylińskiego
Kysucké Nové Mesto
Kysucké Nové Mesto
Położenie na mapie Słowacji
Mapa lokalizacyjna Słowacji
Kysucké Nové Mesto
Kysucké Nové Mesto
Ziemia49°18′13″N 18°47′04″E/49,303611 18,784444
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Kysucké Nové Mesto leży na wysokości 358 m n.p.m. na prawym brzegu rzeki Kisucy, w Kotlinie Kisuckiej, oddzielającej Jaworniki od Gór Kisuckich. Liczba mieszkańców miasta wynosi 15 699 osób [2011], powierzchnia miasta – 26,41 km². W skład miasta wchodzą obecnie dawne wsie Dúbie, Budatínska Lehota i Oškerda.

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 11 z Čadcy do Żyliny (trasa europejska E75) i równoległa do tej trasy linia kolejowa (dawna Kolej Koszycko-Bogumińska).

HistoriaEdytuj

Pierwsza pisemna wzmianka o Kisuckim Nowym Mieście, znanym wówczas jako Jesesin (później także Jačatín, Iachasin, Lethyzyn[5]), pochodzi z pisma króla Węgier Beli IV z 1254. Osada była wówczas prawdopodobnie posterunkiem celnym na szlaku handlowym, biegnącym wzdłuż Kisucy z doliny dolnego Wagu na Śląsk. Niektóre znaleziska archeologiczne i wzmianki historyczne łączą ją z istnieniem najstarszej parafii na Kisucach w Radoli[5]. W 1325 miasto zostało lokowane na prawie żylińskim jako Congesberg (Kongesberg), uzyskując m.in. prawo targowe. We wzmiance z 1358 r. występuje już pod nazwą Nova Civitas ("Nowe Miasto" – Nové Mesto).

Kysucké Nové Mesto należało do feudalnego dominium Budatín. Podstawą gospodarki miasta było początkowo rolnictwo, hodowla owiec oraz handel (m.in. wywóz węgierskich win do Polski i na Dolny Śląsk). Od XVII w. rozwijało się rzemiosło, które na początku XIX w. uczyniło z miasta jeden z ważniejszych ośrodków gospodarczych w północno-wschodniej Słowacji. W tym czasie działało tu ok. 240 mistrzów, reprezentujących 20 rzemiosł i skupionych w (według różnych źródeł) 8 – 19 cechach. Wśród najliczniejszych należy wymienić szewców, kożuszników, kłobuczników (kapeluszników) i kowali[5]. Do takiej działalności nawiązywała zabudowa miasta, z prostokątnym rynkiem jako centrum handlowym z otaczającymi go parterowymi lub piętrowymi domami z podcieniami, oraz z wybiegającymi z niego uliczkami, zabudowanymi parterowymi domami rzemieślniczymi.

Od końca XIX wieku, po serii katastrofalnych epidemii, powodzi i pożarów, miasto zaczęło podupadać. Po ostatnim pożarze z 16 sierpnia 1904 r., który pozostawił w mieście tylko 30 domów, utraciło znaczenie na rzecz pobliskiej Żyliny. W 1910 miasto miało 2014 mieszkańców – wyłącznie Słowaków.

Po II wojnie światowej Kysucké Nové Mesto stało się ośrodkiem przemysłowym – powstały tu m.in. znaczące zakłady produkcji łożysk tocznych. Do roku 1960 miasto było siedzibą powiatu, obejmującego 25 wsi (po części spoza granic Dolnych Kysuc). Rangę miasta powiatowego (już jednak tylko z 13 miejscowościami) odzyskało w 1997 r.[5] Obecnie miasto staje się w coraz większym stopniu centrum turystycznym. Rozwojowi turystyki sprzyjają zajmująca przyrodniczo okolica (rezerwaty Kysucká brána, Ľadonhora, Ochodnický prameň i Veľké Ostré) i dobre tereny narciarskie.

ZabytkiEdytuj

Z powodu licznych katastrof nawiedzających miasto w XIX i na początku XX wieku nie zachowało się tu wiele zabytków. Należą do nich[6]:

  • zespół historycznej zabudowy rynku miejskiego z XVII-XIX stulecia, jedyny zachowany kompleks miejskiej zabudowy na Kisucach;
  • kościół pw. świętego Jakuba, pierwotnie gotycki z końca XIII w., po pożarze z 1904 r. przebudowany w stylu neoromańskim, najstarszy istniejący obiekt sakralny na Kisucach;
  • kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Marii Panny, rozbudowany na początku XIX w. w stylu klasycystycznym ze starszej (połowa XVIII w.) kaplicy;
  • pozostałości kirkutu żydowskiego z początków XIX w.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí (słow.). Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-02].
  2. ↑ Registre obnovenej evidencie pozemkov (słow.). Úrad geodézie, kartografie a katastra SR, 2017-08-10. [dostęp 2017-11-02].
  3. ↑ Slovakia: Žilinský kraj (ang.). W: City Population [on-line]. [dostęp 2017-11-02].
  4. ↑ György Lelkes: Magyar helységnév-azonosító szótár. Budapest: Balassi Kiadó, 1992, s. 219. ISBN 978-963-7873-00-3. (węg.)
  5. ↑ a b c d Priečko Martin, Slobodová Nováková Katarína: Kysucké Nové Mesto – centrum obchodu a remesiel (od Jesesinu po Čuháreň), w: "Krásy Slovenska" R. 92, nr 7-8/2015, s. 16-17
  6. ↑ wg oficjalnej strony miasta

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kysucké_Nové_Mesto&oldid=60099127”