Małpia orkiestra
Małpia orkiestra (oryg. niem. Affenkapelle) – seria składająca się z około 25 figurek małpek z porcelany wyprodukowanych w manufakturze w Miśni w latach 50. i 60. XVIII wieku[1][2][3].
_1755-60,_01.JPG)
Historia edytuj
Modę na dekorowanie wnętrz pałaców scenami z małpami zapoczątkował Jean Berain, który w 1711 roku wydał grafiki z małpami jako temat ikonograficzny zwany singerie. Były to przedstawienia malarskie[4].
Około 1753 roku w manufakturze w Miśni Johann Joachim Kändler i Peter Reinicke zaczęli projektować figurki małpek z porcelany na podstawie grafik Jean-Baptiste’a Guélarda, które ubrane w modne stroje tańczą, śpiewają, grają na instrumentach. Figurki mają wysokość od 9 do 17 centymetrów. Uważane są za parodię orkiestry i chóru dworskiego z Drezna z czasów króla Augusta III[2]. Obecnie figurki takie pozostają w zbiorach wielu muzeów, w tym siedem w Zamku Królewskim na Wawelu[5]. W manufakturze w Miśni nadal są produkowane[2].
Podobne figurki produkowano w XVIII wieku także w Królewskiej Manufakturze Porcelany w Berlinie. Król pruski Fryderyk II w 1769 roku wydał zarządzenie, w którym zobowiązał Żydów do skupowania figurek i samodzielnego eksportu. W zamian za to mogli otrzymać pozwolenie na posiadanie nieruchomości. Ci, którzy nie dostosowali się do tego zarządzenia nie tylko nie mogli nabyć nieruchomości, ale także nie mogli założyć rodziny i posiadać legalnego potomstwa. Obiekty skupowane w tym czasie przez Żydów nazwano Judenporzellan – żydowska porcelana[5].
Przykładowe figurki edytuj
Figurka śpiewającej małpy edytuj
Figurka przedstawia małpkę siedzącą na składanym taborecie, na kolanach ma otwarty śpiewnik. Głowę ma odchyloną do tyłu, otwiera pyszczek jak podczas śpiewu. Ubrana jest w różową, szeroką spódnicę i gorset z żabotem ozdobionym wstążkami. Wierzchnie okrycie stanowi luźny płaszczyk w kolorze żółtym. Podstawę stanowi cokolik ozdobiony kwiatami i ornamentem rocaille. Egzemplarz ten znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu[4].
Figurka małpy grającej na rogu edytuj
Małpka ubrana jest w zielone spodnie, różową kamizelkę, żółty szustokor i czarny kapelusz z kokardą. Opiera się na pniu, trzyma przy ustach lewą dłonią róg, prawą opiera na biodrze. Podstawę stanowi okrągły cokolik z kwiatami i ornamentem rocaille. Egzemplarz ten znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu[6].
Przypisy edytuj
- ↑ 126. 24 Figuren und ein Notenpult aus der Affenkapelle/127. 21 Figuren aus der Affenkapelle, [w:] Europäisches Kunstgewerbe European Applied Arts 14.11.2018. Vorbesichtigung Preview 9.–12.11.2018, Van Ham Kunstauktionen GmbH & Co. KG, s. 42–43 (niem.).
- ↑ a b c Małgorzata Jendryczko (red.), Sztuka świata. Słownik terminów, t. 17, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 10, ISBN 978-83-213-4726-4.
- ↑ Affenkapelle ware, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-02-08] (ang.).
- ↑ a b Dorota Gabryś, Figurka śpiewającej małpy – z serii „Małpia orkiestra” [online], Wirtualne Muzea Małopolski [dostęp 2021-01-30].
- ↑ a b Adam Spodaryk, Słodkie małpki z porcelany i zinstytucjonalizowana państwowa przemoc [online], Wirtualne Muzea Małopolski [dostęp 2021-01-30].
- ↑ Dorota Gabryś, Figurka małpy grającej na rogu – z serii „Małpia orkiestra” [online], Wirtualne Muzea Małopolski [dostęp 2021-01-30].