Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia”
Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” – istniejące w latach 1857–2007 przedsiębiorstwo przemysłu lekkiego w Tomaszowie Mazowieckim.
![]() Hala dawnej fabryki Moritza Piescha (w PRL – Mazovia), obecnie zachodnia część Galerii „Tomaszów” | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Siedziba | |
Data założenia |
1857 |
Data likwidacji |
2007 |
Forma prawna | |
Nr KRS | |
Położenie na mapie Tomaszowa Mazowieckiego ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego ![]() | |
![]() |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Fulling_mill_bockler.jpg/220px-Fulling_mill_bockler.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Kaufland%2C_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki%2C_Poland.jpg/220px-Kaufland%2C_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki%2C_Poland.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wolb%C3%B3rka_river_in_the_%22Solidarity%22_City_Park_in_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki.jpg/220px-Wolb%C3%B3rka_river_in_the_%22Solidarity%22_City_Park_in_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Moritz_Piesch_palace_in_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki%2C_Barlickiego_Street_32.jpg/220px-Moritz_Piesch_palace_in_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki%2C_Barlickiego_Street_32.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Siedziba_dyrekcji_fabryki_Landsberga_z_pocz%C4%85tku_XX_wieku._Obecnie_Powiatowy_Urz%C4%85d_Pracy%2C_ulica_Konstytucji_3_Maja_46%2C_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki.jpg/220px-Siedziba_dyrekcji_fabryki_Landsberga_z_pocz%C4%85tku_XX_wieku._Obecnie_Powiatowy_Urz%C4%85d_Pracy%2C_ulica_Konstytucji_3_Maja_46%2C_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Jakub_Halpern%2C_Willa%2C_Norbert_Barlicki_Street_17%2C_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki%2C_Poland.jpg/220px-Jakub_Halpern%2C_Willa%2C_Norbert_Barlicki_Street_17%2C_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki%2C_Poland.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Willa_Aleksandra_Landsberga_przy_ulicy_Konstytucji_3_Maja_w_Tomaszowie_Mazowieckim.jpg/220px-Willa_Aleksandra_Landsberga_przy_ulicy_Konstytucji_3_Maja_w_Tomaszowie_Mazowieckim.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/David%27s_Bornstein%27s_wool_factories_owner_palace%2C_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki.jpg/220px-David%27s_Bornstein%27s_wool_factories_owner_palace%2C_Tomasz%C3%B3w_Mazowiecki.jpg)
Historia
edytujW XIX wieku jako drugi tomaszowski przemysł
edytujPoczątki „Mazovii” sięgają drugiej połowy XIX wieku. W latach 1857–1879 uruchomiono cztery fabryki włókiennicze należące do:
- Hilela Landsberga,
- Moritza Piescha,
- Dawida Bornsteina,
- Jakuba Halperna.
Największym z czterech powyższych przedsiębiorstw była fabryka Landsberga. Firma nabrała impetu szczególnie po wojnie krymskiej podczas której realizowała zamówienia dla wojska. W 1881 roku jako pierwsza fabryka została zelektryfikowana[1]. Pozwoliło to uruchomić kilkadziesiąt krosien mechanicznych, kilka zespołów przędzalniczych, oddział farbiarni i apreturę.
Lokalizacja
Wszystkie fabryki tworzące późniejszą „Mazovię” wybudowano wzdłuż dwóch ulic z których jedna była kontynuacją poprzedniej. Od wschodu była to ulica Gustowna (obecnie ul. Konstytucji), przecinając drogę warszawską przechodziła w ulicę św. Tekli (obecnie ul. Barlickiego). Ów ciąg komunikacyjny pomiędzy fabrykami biegł wzdłuż rzeki Wolbórki. Były to tereny w pierwszej kolejności wyznaczone przez właściciela ziem dzisiejszego Tomaszowa – Tomasza Ostrowskiego pod osadnictwo tkaczy i pierwsze folusze. Nieopodal na prawym brzegu rzeki funkcjonowały już od drugiej połowy XVIII wieku obiekty metalurgiczne – pierwszy tomaszowski przemysł. Podobnie jak w hutnictwie również przy ówczesnej produkcji tkanin rzeka odgrywała ogromną rolę[2].
Uspołecznienie
edytujPo zajęciu miasta przez Armię Czerwoną i nacjonalizacji w drugiej połowie lat 40. XX wieku w upaństwowiono zakłady podporządkowując je Tomaszowskiemu Zjednoczeniu Przemysłu Włókienniczego. Na podstawie art. 1 dekretu z dnia 3 stycznia 1947 roku o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych[3] dokonano komasacji terenów fabrycznych położonych wzdłuż rzeki Wolbórki, w wyniku połączenia czterech największych i kilkunastu mniejszych manufaktur i warsztatów włókienniczych powstały dwa duże zakłady:
- „Państwowe Zakłady Przemysłu Wełnianego nr 27”
- „Państwowe Zakłady Przemysłu Wełnianego nr 28”[2].
Połączenie zakładów
edytujW latach 60. XX wieku w oparciu o Rozporządzenie Ministra Przemysłu Lekkiego nr 304/63 z dnia 31 grudnia 1963 roku w sprawie scalenia przedsiębiorstw zostały one połączone w jeden zakład przyjmując nazwę „Mazovia”[2].
Po 1989 roku
edytujW czerwcu 1995 roku Mazowieckie Zakłady Przemysłu Wełnianego „Mazovia” przekształciły się w spółkę akcyjną pod nazwą Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” S.A. W 2007 roku postawiono zakład w stan upadłości. Na części terenów byłej Mazovii znajduje się obecnie Galeria „Tomaszów” – największy obiekt handlowy w mieście, po drugiej stronie ulicy Warszawskiej biegnącej przez środek dawnej „Mazovii” obecnie znajduje się największy w mieście hipermarket – Kaufland[4].
Produkcja
edytujZakład produkował tkaniny zgrzebne, czesankowo-zgrzebne oraz czesankowe w następujących grupach:
- płaszcze damskie,
- płaszcze męskie,
- ubraniowe (żakiety, marynarki),
- kostiumowe (m.in. żakiety męskie, damskie)
- samochodowe (tapicerka)
- produkcja specjalna (dla potrzeb wojska).
Pierwszy krajowy znak najwyższej jakości przedsiębiorstwo uzyskało w 1970 roku, a siedem lat później – jako pierwszy zakład w ówczesnym województwie piotrkowskim – uzyskał prawo oznaczania wyrobów międzynarodowym znakiem jakości „Q”[2].
Zobacz też
edytuj- Zakłady Przemysłu Wełnianego „Tomtex” – największe zakłady przemysłu lekkiego w Tomaszowie, dawna fabryka Zusmana Bornsteina w Starzycach, nad rzekami Czarną i Piasecznicą
- Zakłady Włókien Chemicznych „Wistom” – największy zakład przemysłowy w historii miasta (przemysł chemiczny)
- Kuźnice Tomaszowskie – pierwszy tomaszowski przemysł (przemysł ciężki – metalurgiczny)
Przypisy
edytuj- ↑ Redakcja, Śladami znanej i bogatej rodziny Landsbergów [online], Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto, 1 kwietnia 2012 [dostęp 2020-06-26] (pol.).
- ↑ a b c d Ryszard Kotewicz , Dwa wieki Tomaszowa Mazowieckiego. Zarys dziejów miasta 1788-1990, Tomaszów Mazowiecki: Grafbis, 1992, ISBN 83-900886-0-6, OCLC 84289033 [dostęp 2020-06-25] .
- ↑ Dekret z dnia 3 stycznia 1947 r. o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-06-26] .
- ↑ Wmurowany kamień węgielny. Centrum handlowe do końca roku [online], Nasz Tomaszów, 9 lutego 2016 [dostęp 2020-06-25] (pol.).