Medal Ochotników Założycieli Wojska Litewskiego
Medal Ochotników Założycieli Wojska Litewskiego[1] (lit. Lietuvos kariuomenės kūrėjų savanorių medalis) – jedno z litewskich odznaczeń państwowych, ustanowione w roku 1928 w celu nagradzania ochotników wojny 1918–1920. Obecnie jest nadawane osobom, które zbrojnie walczyły przeciw okupantom Litwy w latach 1940–1990[2].
 Awers insygniów medalu | |
 Baretka | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Wielkość |
∅ 38 mm |
| Kruszec | |
| Wydano |
10 245 (do 1940) |
| Projektant | |
Historia edytuj
Medal Ochotników Założycieli Wojska Litewskiego ustanowiono 27 lutego 1928. Było niezwykle trudno uzyskać to wyróżnienie – do rozpatrywania wniosków o przyznanie statusu ochotnika utworzono specjalną komisję – gdyż wolontariusze otrzymywali z automatu medal a także ziemię[1]. Medal zaprojektował kowieński artysta Adomas Smetona[3] (krewny prezydenta), a medal wykonywała szwajcarska firma „Huguenin Fréres”. Łącznie odznaczono 10 245 osób[1]. Odznaczenie zostało zlikwidowane w 1940 po zajęciu Litwy przez ZSRR.
Po odzyskaniu niepodległości przez Litwę w 1991 odznaczenie odnowiono w niemal identycznej formie (z rewersu usunięto jedynie datę „1918–1920”) i nadawał je prezydent kraju. Od czerwca 2002 jest przyznawane przez litewskiego ministra obrony narodowej jako odznaczenie resortowe[4]. W latach międzywojennych odznaczenie było produkowane przez szwajcarską firmę Huguenin[3]. Obecnie jest wytwarzane w Wilnie przez mennicę państwową, a wstążki dostarczane są przez duńską firmę Mørch & Søn. W okresie międzywojennym medalem tym odznaczono około 12 tys. osób[3], po roku 1991 – 1056 osób[2].
Opis odznaki edytuj
Odznaką Medalu Ochotników Założycieli Wojska Litewskiego jest okrągły brązowy medal z obramowaniem. Na awersie znajduje się stylizowane wyobrażenie Zamku Górnego w Wilnie[3], a pod nim dłoń dzierżąca miecz, którym uderza w drugi miecz, łamiąc go, a jednocześnie rozcinając łańcuch, którym przepasane jest wzgórze zamkowe w Wilnie. Jest to typowa litewska symbolika, popularna w latach międzywojennych i łatwo czytelna (łańcuch to polska „okupacja” Wilna, zwycięski miecz to miecz litewski, roztrzaskany miecz to oręż polski). Na rewersie medalu znajduje się wieniec z liści dębu i wawrzynu, a w środku litewski napis LIETUVOS SAVANORIUI (Litewskim ochotnikom)[2]. Do 1940 używano nieco innego napisu: 1918–1920/SAVANORIUI (1918–1920/Ochotnikom)[3]. Medal zawieszany jest na klamrze umocowanej na wstążce z ciemnozielonej mory z trzema czerwonymi paskami wzdłuż obu brzegów wstążki i na jej środku oraz cienką żółtą bordiurą. Szerokość wstążki 34 mm[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 101. ISBN 978-83-64178-88-7.
- ↑ a b c Medal of the Founding Volunteers of the Lithuanian Army.
- ↑ a b c d e Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, s. 75.
- ↑ Odznaczenia Litewskiego Ministerstwa Obrony Narodowej (ang.). kariuomene.kam.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-01)]..
- ↑ Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, s. 76.
Bibliografia edytuj
- Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918-1940, Wilno 1993, ISBN 5-417-00373-5.
- Medal of the Founding Volunteers of the Lithuanian Army (dostęp 8.12.2010).
Linki zewnętrzne edytuj
- Medal of the Founding Volunteers of the Lithuanian Army
- Mørch & Søn. mwmorch.dk. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-02-16)].