Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk – polskie odznaczenie wojskowe.
 Awers | |
 Rewers | |
 Baretka | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Wycofano | |
| Wielkość |
∅ 33 mm |
| Wydano |
ponad 322 tys. |
| Powyżej | |
| Poniżej | |
Historia edytuj
„Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk” został ustanowiony dekretem Rady Ministrów z dnia 26 października 1945 roku[1] „w celu upamiętnienia wielkich zwycięstw żołnierza polskiego, który walczył o nowe granice na Odrze i Nysie i na wybrzeżu Bałtyku, odzyskując dla Polski prastare ziemie słowiańskie na zachodzie i północy oraz nagrodzenia uczestników tych walk”. W dekrecie medal nosił nazwę: „Medal za Odrę, Nissę, Bałtyk”, z ówczesną polską nazwą rzeki Nysa Łużycka – Nissa.
W ustawie z 17 lutego 1960 o orderach i odznaczeniach medal[2] wpisano nazwę : „Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk” oraz określono wówczas, że stanowi nagrodę dla osób, które brały udział w walkach o granice na Odrze, Nysie i Bałtyku.
Medal był nadawany jednorazowo przez Ministra Obrony Narodowej w imieniu Krajowej Rady Narodowej:
- żołnierzom znajdującym się w okresie od marca do kwietnia 1945 roku w składzie osobowym 1 i 2 Armii Wojska Polskiego, 1 Korpusu Pancernego, jednostek lotniczych w czasie ich walk nad Odrą, Nysą Łużycką oraz na wybrzeżu Bałtyku od Gdańska do Szczecina oraz jednostek współdziałających w tym okresie z 1 i 2 Armią Wojska Polskiego
- osobom współdziałającym w tym okresie z Wojskiem Polskim, które swoimi czynami przyczyniły się do zwycięstw nad Odrą, Nysą i Bałtykiem
- obrońcom polskiego wybrzeża we wrześniu 1939 roku
Minister Obrony Narodowej przekazał przysługujące mu prawo do nadawania medalu dowódcom okręgów wojskowych, wszystkim dowódcom dywizji piechoty oraz dowódcy 1 Dywizji Kawalerii. Od 1958 roku medal nadawała Rada Państwa.
Z dniem 8 maja 1999 nadawanie Medalu uznano za zakończone zgodnie z art. 2 pkt. 1 ustawą z 16 października 1992. Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy[3].
Opis odznaki edytuj
Odznaką Medalu za Odrę, Nysę, Bałtyk według dekretu był krążek wykonany z brązu (następnie patynowany na brązowo) o średnicy 33 mm.
Na awersie medalu w środku umieszczono rysunek granic Polski i jej głównych rzek. Nad mapą w górnej części umieszczono wizerunek orła. Wokół medalu umieszczony był napis: ZA ODRĘ, NISSĘ, BAŁTYK.
Na rewersie umieszczono w czterech wierszach napis: RP / ZWYCIĘZCOM / III. 1945 / IV. 1945[4].
Prawdopodobnie już w 1946 roku wprowadzono drugą wersję różniącą się od tej opisanej w dekrecie i ostatecznie na awersie medalu w środkowej części umieszczono rysunek granic Polski z zaznaczeniem głównych rzek oraz oznaczeniem miast: Warszawy, Gdańska, Szczecina i Wrocławia. Nad rysunkiem umieszczono orła, w otok medalu umieszczono napis: ZA ODRĘ – NYSĘ – BAŁTYK. Rewers pozostał taki jak w dekrecie.
Wstążka medalu jest szerokości 35 mm, koloru ciemnoniebieskiego z dwoma pionowymi jasnoniebieskimi paskami po bokach o szerokości 7 mm, umieszczonymi w odległości 2 mm od brzegów wstążki.
„Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk” zajmował w kolejności odznaczeń polskich miejsce po „Medalu za Warszawę”.
Odznaczeni edytuj
Wg danych Biura Odznaczeń Państwowych Kancelarii Rady Państwa oraz Biura Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP nadano 321 975 medale do 1987 r., a później jeszcze dodatkowo 479 medali; łącznie – 322 454 medali[5][6].
Przypisy edytuj
- ↑ Dekret z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu "Medalu za Odrę, Nissę, Bałtyk" (Dz.U. z 1945 r. nr 50, poz. 285)
- ↑ Art. 16 ustawy z dnia 17 lutego 1960 r. o orderach i odznaczeniach (Dz.U. z 1960 r. nr 10, poz. 66)
- ↑ Art. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 16 października 1992 r. Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (Dz.U. z 1992 r. nr 90, poz. 451)
- ↑ Art. 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu "Medalu za Odrę, Nissę, Bałtyk"
- ↑ Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia (Vol. I). Warszawa: 2008, s. 20.
- ↑ Stefan Oberleitner: Ordery, odznaczenia i odznaki III Rzeczypospolitej Polskiej 1990-1999. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, s. 66-67. ISBN 83-7174-726-8.
Bibliografia edytuj
- Wanda Bigoszewska: Polskie ordery i odznaczenia. Warszawa: Wyd. Interpress, 1989. ISBN 83-223-2287-9.