Wikipedia

Codex Marcianus Gr. Z. 5

rękopis Starego i Nowego Testamentu
(Przekierowano z Minuskuł 205)

Codex Marcianus Gr. Z. 5, znany także jako Minuskuł 205 (wedle numeracji Gregory–Aland) δ 500 (Soden)[1] i 68 (Rahlfs) – rękopis Starego i Nowego Testamentu z XV wieku pisany minuskułą na pergaminie w języku greckim. Jest jednym z nielicznych rękopisów z tekstem pełnej greckiej Biblii, Zawiera pozabiblijny materiał oraz marginalia. Jest wykorzystywany w wydaniach greckiego Nowego Testamentu oraz Septuaginty. Przechowywany jest w Wenecji.

Codex Marcianus Gr. Z. 5
Ilustracja
Początek Ewangelii Mateusza
Data powstania

XV wiek

Rodzaj

Kodeks minuskułowy

Numer

205

Zawartość

Stary i Nowy Testament

Język

grecki

Rozmiary

39,8 × 28 cm

Typ tekstu

cezarejski, bizantyjski

Kategoria

III, V

Miejsce przechowywania

Biblioteca Marciana

Opis rękopisu edytuj

Kodeks zawiera tekst Starego i Nowego Testamentu, na 441 pergaminowych kartach (39,8 na 28 cm)[2][3]. Tekst Starego Testamentu znajduje się na kartach 1–361, tekst Nowego na kartach 362–441[2]. W Nowym Testamencie nie ma braków[4]. W Starym Testamencie brakuje Księgi Daniela[5]. W Nowym Testamencie kolejność poszczególnych jego części jest następująca: Ewangelie, Dzieje Apostolskie, Listy powszechne, Listy Pawła i Apokalipsa[4].

Tekst rękopisu pisany jest jedną kolumną na stronę, w 55–56 linijek na stronę[2]. Przed każdą księgą biblijną znajduje się lista rozdziałów (κεφαλαια). Numery rozdziałów umieszczone zostały na marginesach w języku greckim i łacińskim. Zawiera Prolegomenę do Listów powszechnych i Listów Pawła[4]. W górnym marginesie umieszczono τιτλοι (tytuły) do rozdziałów. Posiada noty na końcu każdej księgi[6][4].

Greckie rękopisy z tekstem pełnej Biblii są rzadkością. Według Parkera zachowały się tylko trzy greckie minuskułowe rękopisy z tekstem pełnej Biblii, Codex Marcianus Gr. Z. 5 jest jednym z nich[7].

Tekst edytuj

Grecki tekst Ewangelii reprezentuje cezarejską tradycję tekstualną, należy do rodziny tekstualnej Lake’a[8]. W pozostałych księgach biblijnych reprezentuje tekst bizantyjski. Aland zaklasyfikował tekst czterech Ewangelii do III kategorii, a tekst pozostałych ksiąg NT do kategorii V (standardowy tekst bizantyjski)[9]. Tworzy w Ewangeliach parę tekstualną z minuskułem 209[10].

Tekst Marka 16,9-20 oznakowany został na marginesie obeliskiem.

Historia edytuj

 
Kardynał Bessarion, pierwszy właściciel kodeksu

Rękopis powstał w wieku XV[2][3]. Skryba nazywał się Jan Rhosos (albo Rhosus), pracował dla kardynała Bessariona i cieszył się opinią jednego z najznamienitszych kopistów doby renesansu[11]. Pierwszymi właścicielami rękopisu byli: Bessarion, Georges Tzangaropoulos i Józef z Metony[12].

Jako pierwszy zbadał go i opisał Andreas Birch[4]. Griesbach wciągnął go na listę rękopisów Nowego Testamentu, nadał mu numer 205 i sporządził jego krótki opis[13]. Dean Holmes wciągnął go na listę rękopisów Septuaginty pod numerem 68[6].

Wilhelm Friedrich Rinck sądził, że jest kopią minuskułu 209 (w Ewangeliach). John Burgon(inne języki) argumentował, że 205 oraz 209 są kopiami tego samego archetypu[6]. Początkowo utrzymywało się przekonanie u badaczy, że minuskuł 2886 jest kopią 205 i z tego powodu był początkowo oznaczany symbolem 205abs[5]. Jednak w 2014 roku Alison Welsby przedstawił argumenty świadczące o tym, że to właśnie 205 jest kopią, a 2886 oryginałem[14].

Jest wykorzystywany we współczesnych wydaniach greckiego Nowego Testamentu[15][16].

Rękopis przechowywany jest w Bibliotece Marciana (Gr. Z. 5) w Wenecji[2][3].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Gregory 1908 ↓, s. 49.
  2. ↑ a b c d e Aland 1963 ↓, s. 71.
  3. ↑ a b c Cod. 205 INTF ↓.
  4. ↑ a b c d e Gregory 1900 ↓, s. 167.
  5. ↑ a b Anderson 2004 ↓, s. 115.
  6. ↑ a b c Scrivener 1894 ↓, s. 219.
  7. ↑ Parker 2010 ↓, s. 17.
  8. ↑ Wisse 1982 ↓, s. 105–106.
  9. ↑ Aland i Aland 1989 ↓, s. 144.
  10. ↑ Wisse 1982 ↓, s. 57.
  11. ↑ Nigel Wilson, The Book Trade in Venice Ca. 1400-1515, [w:] Venezia: Centro Di Mediazione Tra Oriente E Occidente (Secoli XV-XVI): Apetti E Problemi, ed. Hans-Georg Beck, Manoussos Manoussacas i Agostino Pertusi (Florence: Leo S. Olschki, 1977), s. 384.
  12. ↑ Pinakes.
  13. ↑ Griesbach 1809 ↓, s. 111.
  14. ↑ Welsby 2014 ↓.
  15. ↑ NA26 1991 ↓, s. 49*-50*.
  16. ↑ NA27 2006 ↓, s. 58*-59*.

Bibliografia edytuj

Listy rękopisów

Wydania krytyczne NT

  • E. Nestle, E. Nastle, K. Aland: Novum Testamentum Graece. Wyd. 26. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991. ISBN 3-438-05100-1. [w skrócie NA26]
  • Eberhard Nestle, Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2006. ISBN 978-3-438-05100-4. [NA27]

Introdukcje do krytyki tekstu NT

  • Kurt Aland, Barbara Aland: Der Text des Neues Testaments: Einführung in die wissenschaftlichen Ausgaben sowie Theorie und Praxis der modernen Textkritik. Wyd. 2. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1989. ISBN 3-438-06011-6. (niem.).
  • K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 138. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
  • C.R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J.C. Hinrichs, 1900, s. 139–140. (niem.).
  • J.J. Griesbach: Novum Testamentum Graecum. Londini: Impensis J. Mackinlay, et Cuthell et Martin Publisher, 1809. (łac.).
  • F.H.A. Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 219. (ang.).

Inne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Codex_Marcianus_Gr._Z._5&oldid=71655053”