Mistyka niderlandzka

Mistyka niderlandzka – mistyka chrześcijańska, która rozwinęła się na obszarze belgijsko-niderlandzkim i znalazła wyraz m.in. w dziełach staroflamandzkich i staroniderlandzkich. Decydujący wpływ na jej rozwój miała reforma zakonu cystersów i rosnąca liczba powołań zakonnych wśród kobiet, które uzyskiwały schronienie w zakonach cysterskich lub tworzyły własne niezależne formy życia zakonnego (jak beginki).

Kobiety w mistyce niderlandzkiej

Zainicjowany za sprawą Bernarda z Clairvaux kult człowieczeństwa Chrystusa niebawem znalazł oddźwięk w ekstatycznych formach duchowości. Oprócz tego miał znaczy wpływ na rozwój kultu maryjnego i mariologii w średniowieczu, czego oddziaływanie trwa do dziś. Podobnie jak w Niemczech, tak i w Niderlandach kobiety „inspirowały duchownych i nimi kierowały”.

Przedstawicielki mistyki niderlandzkiej

• Beatrycze z Nazaretu (1200-1268). W O siedmiu sposobach miłości zawarta jest istota jej nauki, która powstała pod wpływem Wilhelma z St. Thierry i Ryszarda ze św. Wiktora. Beatrycze w 1216 r. złożyła śluby wieczyste.
• Hadewijch pod wpływem pieśni miłosnych stała się mistyczką, gdyż pragnęła zjednoczyć się z Bogiem – w swoim dziele dokonuje szczegółowego opisu przeżycia mistycznego. Skupia się wokół tematu miłości, a opisy są tak sugestywne, że przyczyniają się do rozwoju teologii mistycznej. Wywarła spory wpływ na Eckharta, Małgorzatę Porete beginkę związaną z mistyką flamandzką.
• Maria z Oignies (1177-1213) – doświadczyła łask mistycznych, szczególne miejsce w jej życiu pełni Eucharystia, która umożliwia przeżycie mistyczne.

Znaczenie Jana von Ruysbroaka w rozwoju mistyki niderlandzkiej

Jana Ruysbroecka (1293-1381) można uznać za głównego przedstawiciela mistyki niderlandzkiej. Jest najważniejszym systematykiem tego rodzaju przeżyć mistycznych na podstawie dzieła Chluba godów duchownych skupia się na Trynitarnej naturze Boga i uwidacznia rolę Boga Ojca, Syna Bożego i Ducha Świętego.

Realizacja mistycznej drogi dokonuje się, według niego, na trzech stopniach: w życiu czynnym, w życiu naznaczonym pragnieniem Boga i życiu kontemplacyjnym. Przyczynia się to do samospełnienia człowieka i oglądania Boga we wszystkich jego wymiarach. Jednak nawet życie, w którym ogląda się Boga, nie jest jeszcze pełnią rozwoju. Przyczynia się to jedynie do wejścia w środek tajemnicy i pogłębienia jej. Doświadczenia mistyczne nie sprawiają, że wszystko staje się oczywiste – jest wręcz odwrotnie. Często człowiek czuje się zagubiony. Ważne jest, by człowiek podążał za dynamicznymi wskazówkami Ducha Świętego i pośrednictwem Jezusa Chrystusa.

Okres oświecenia nie sprzyjał rozwojowi mistycznych form duchowości. Dlatego w tym okresie rozwój mistyki niderlandzkiej był nikły.

Charakterystyczne cechy mistyki niderlandzkiej

Jan Ruysbroeck mówi o:

• Duszy, która poszukuje Boga. Szuka boskich śladów w sobie.
• Duszy, w której mieszka Bóg, jednocząc się z człowiekiem.
• Trójca Święta jest jednością.
• Bóg jest idealnym "obrazem", dążąc do tego ideału należy wyzbyć się wszelkich zewnętrznych obrazów.
• Dążenie do Boga to droga ku ciemności, która staje się światłem.
• Mistyk traci własne ja – ważny jest tylko Bóg, nic poza tym nie jest konieczne.
• Łaska, jako rodzaj kontaktu między Bogiem a człowiekiem
• Milczenie wyraża najwięcej – ma wprowadzić w Słowo.

Bibliografia

• Louis DEPRE,Głębsze życie,Kraków 1994
• Peter Dinzelbacher, Leksykon Mistyki, Warszawa 2002