Monaster Grgeteg (serb. cyrylica Гргетег) – prawosławny klasztor w kompleksie Fruškiej Gory. Święto monasteru przypada w dzień Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja.

Grgeteg
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Serbia

Miejscowość

Grgeteg

Kościół

Serbski Kościół Prawosławny

Rodzaj klasztoru

męski

Eparchia

sremska

Styl

barokowy

Położenie na mapie Serbii
Mapa konturowa Serbii, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Grgeteg”
Ziemia45°08′17″N 19°54′07″E/45,138056 19,901944

Dokładny czas powstania oraz fundator monasteru nie są znane. Najprawdopodobniej powstał on między upadkiem Despotowiny w 1459 a ostatecznym podporządkowaniem sobie Sremu przez Turków w 1521. W XVI–XVIII w. należał do zamożnych serbskich wspólnot monastycznych, był w stanie wykupić od Turków swoje winnice, ogrody i pola oraz opłacać nałożone przez nich podatki od produkcji rolnej. W 1702 był zamieszkiwany przez 25 mnichów.

W 1739 w klasztorze Grgeteg schronili się mnisi z monasteru Slanci, uciekający z Serbii w granice austriackie z obawy przed Turkami. W tym samym roku do monasteru przeniesiono kilka ikon z kaplicy patriarchów serbskich. Monaster został spalony w czasie wojny turecko-austriackiej w 1688, przez co został całkowicie porzucony. Odbudowę klasztoru podjęto w 1691, kiedy też ponownie osiedlili się w nim mnisi. W 1841 kompleks budynków klasztornych ucierpiał w pożarze, po czym został odnowiony po raz kolejny. W XIX w. wykonano również nowy ikonostas dla głównej cerkwi klasztornej, zastępując dawny, osiemnastowieczny, składający się z 85 ikon, z których do naszych czasów przetrwały dwie.

Na przełomie XIX i XX wieku monaster Grgeteg został całkowicie przebudowany z inicjatywy jego przełożonego, archimandryty Hilariona (Ruvarca). W latach 1902–1904 powstał wykonany z metalu i marmuru ikonostas z 21 ikonami autorstwa Uroša Predicia i drewnianymi carskimi i diakońskimi wrotami. Artysta wykonał ikonostas z naruszeniem niektórych zasad ich tradycyjnego konstruowania: ikony Chrystusa i Matki Bożej znalazły się w drugim rzędzie, nie zaś po obydwu stronach carskich wrót, wizerunek Trójcy Świętej pojawił się w rzędzie świąt, obok ikon Narodzenia Pańskiego i Zmartwychwstania. Całość wieńczy postać Chrystusa na krzyżu.

Wnętrze głównej cerkwi klasztornej nie jest dekorowane freskami o tematyce religijnej, a jedynie malowidłami z motywami florystycznymi. Współczesny wygląd świątynia ta przybrała w czasie restauracji wykonywanej od 1898 do 1901 według planów architekta Hermana Bolea, poświęcenie obiektu miało miejsce 10 czerwca 1901. W czasie II wojny światowej klasztor poważnie ucierpiał. Jego odbudowa była prowadzona stopniowo od 1953 do 1988.

Bibliografia

edytuj