Wikipedia

Monety obiegowe Protektoratu Czech i Moraw

Czesko-morawskie monety obiegowe – monety Protektoratu Czech i Moraw, które w okresie II wojny światowej zastąpiły ich czechosłowackie odpowiedniki. Emitowane były przez Národną bankę pro Čechy a Moravu[1] w latach 1940–1944[2].

Historia edytuj

Początkowo po rozwiązaniu Czechosłowacji i powołaniu w marcu 1939 roku Protektoratu Czech i Moraw w obiegu pozostawały monety przedwojenne. Co więcej w 1939 i 1940 roku wybito z datą 1939 dodatkowy nakład uzupełniający stan poszczególnych czechosłowackich monet (łącznie ponad 24 mln sztuk)[3]. Emisję nowych środków płatniczych Protektoratu rozpoczęto w 1940 roku – spośród szeregu czechosłowackich monet zdecydowano się na ponowienie czterech nominałów: 10, 20 i 50 halerzy oraz 1 korony. Wszystkie na awersie zawierały lwa z herbu Protektoratu według wzoru Jaroslava Edera[4] oraz nazwę kraju w dwóch językach, niemieckim i czeskim. Niemiecka inskrypcja na nominałach mniejszych od 1 korony zapisana została frakturą. Rewers monet zdawkowych był praktycznie tożsamy z rewersami ich międzywojennych poprzedników autorstwa Otakara Španiela. Na monecie 10-halerzowej zamieszczono Most Karola w Pradze[5][6][7], na monecie o nominale 20 h sierp i pięć kłosów zboża[8][9], z kolei na 50-halerzówce przewiązane wstęgą lipowe gałązki[10][11]. Całkowicie odmienny od swojego poprzednika wzór miała natomiast wyemitowana w 1941 roku moneta o nominale 1 korony. Za projekt jej rewersu także odpowiadał Španiel, jednak zamiast ocierającej pot z czoła żniwiarki znanej z monet wzoru 1922[12] na monecie prócz nominału i roku bicia znalazły się dwie ukwiecone gałązki lipowe[13][14].

Z uwagi na utratę na rzecz Państwa Słowackiego mennicy w Kremnicy wytwarzającej wszystkie monety w okresie międzywojennym, za produkcję nowych odpowiadało przedsiębiorstwo Vichr a společnost z Lysej nad Labem[4]. W przeciwieństwie do ich wcześniejszych odpowiedników bito je z czystego cynku[1][2]. Nakład wszystkich czterech typów monet wyniósł niespełna 345 mln sztuk o łącznej wartości nominalnej blisko 159 mln czesko-morawskich koron[2].

Po zakończeniu II wojny światowej i przywróceniu korony czechosłowackiej monety Protektoratu tymczasowo pozostawiono w obiegu. Wycofywano je stopniowo w 1948[15][16] i ostatecznie w 1951 roku[17].

nominał emisja wycofanie stop średnica

[mm]

masa

[g]

rant przypisy
  10 halerzy 1940 1951 cynk 17 1,89 gładki [5][17][6][2]
  20 halerzy 1940 1948 cynk 20 2,63 gładki [8][16][9][2]
   50 halerzy 1940 1948 cynk 22 3,7 ząbkowany [10][15][11][2]
  1 korona 1941 1951 cynk 23 4,5 ząbkowany [13][17][14][2]

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Národní banka pro Čechy a Moravu v Praze [online], Czeski Bank Narodowy [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-28] (cz.).
  2. ↑ a b c d e f g Thomas Michael, Richard Giedroyc, 2018 Standard Catalog of World Coins 1901-2000, wyd. 45, Iola: Krause Publications, 2017, s. 235, ISBN 978-1-4402-4797-2.
  3. ↑ Ladislav Panoc, Slovenská korunová mena rokov 1939 – 1945, „Humenský Numizmatik” (2), Humenné: Slovenská numizmatická spoločnosť, 2009, s. 9 [dostęp 2018-05-18].
  4. ↑ a b Jaroslav Moravec, Sbohem padesátihaléři, sbohem dvacetikoruno! – část 1 [online], Czeski Bank Narodowy, 1 lipca 2014 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (cz.).
  5. ↑ a b Vyhláška ministra financí ze dne 31. října 1940 o ražbě a vydání zinkových desetníků, „Sbírka zákonů”, č. 405/1940 Sb. (čá 129/1940), epravo.cz, 25 listopada 1940 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-11] (cz.).
  6. ↑ a b Ľudovít Malinovský sr., ČaM 10 h 1940 Karlov most [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-27] (słow.).
  7. ↑ Jaroslav Moravec, Karel IV. na našich platidlech – část 1 [online], Czeski Bank Narodowy, 13 maja 2016 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-11] (cz.).
  8. ↑ a b Vyhláška ministra financí ze dne 18. června 1940 o ražbě a vydání zinkových dvacetníků, „Sbírka zákonů”, č. 219/1940 Sb. (čá 71/1940), epravo.cz, 6 lipca 1940 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-11] (cz.).
  9. ↑ a b Ľudovít Malinovský sr., ČaM 20 h 1940 Snop klasov [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-03] (słow.).
  10. ↑ a b Vyhláška ministra financí ze dne 19. července 1940 o ražbě a vydání zinkových padesátníků, „Sbírka zákonů”, č. 255/1940 Sb. (čá 80/1940), epravo.cz, 13 sierpnia 1940 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-11] (cz.).
  11. ↑ a b Ľudovít Malinovský sr., ČaM 50 h 1940 Zväzky klasov [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-03] (słow.).
  12. ↑ Vyhláška Bankovního úřadu ministerstva financí ze dne 26. května 1922 o vydání korunových mincí měny československé, „Sbírka zákonů”, č. 156/22 Sb. (čá 50/1922), epravo.cz, 29 maja 1922 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
  13. ↑ a b Vyhláška ministra financí ze dne 20. listopadu 1941 o ražbě a vydání korunových mincí ze zinku, „Sbírka zákonů”, č. 422/1941 Sb. (čá 156/1941), epravo.cz, 15 grudnia 1941 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-11] (cz.).
  14. ↑ a b Ľudovít Malinovský sr., ČaM 1 K 1941 Lipové ratolesti [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-28] (słow.).
  15. ↑ a b Vyhláška ministra financí ze dne 9. února 1948 o stažení některých drobných mincí československé měny, „Sbírka zákonů”, č. 18/1948 Sb. (čá 8/1948), zakonyprolidi.cz, 21 lutego 1948 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
  16. ↑ a b Vyhláška ministra financí ze dne 19. května 1948 o stažení některých mincí československé měny, „Sbírka zákonů”, č. 110/1948 Sb. (čá 43/1948), epravo.cz, 29 maja 1948 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-11] (cz.).
  17. ↑ a b c Vyhláška ministra financí ze dne 6. prosince 1951 o stažení některých drobných mincí, „Sbírka zákonů”, č. 101/1951 Sb. (čá 49/1951), epravo.cz, 26 grudnia 1951 [dostęp 2019-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Monety_obiegowe_Protektoratu_Czech_i_Moraw&oldid=60929939”