Noc wigilijna (opera)

Noc wigilijna (ros. Ночь перед Рождеством) – czteroaktowa opera Nikołaja Rimskiego-Korsakowa do własnego libretta kompozytora według „Nocy wigilijnej” Nikołaja Gogola. Prapremiera 10 grudnia 1895 Teatrze Maryjskim w Petersburgu. Premiera polska we Wrocławiu 19 grudnia 1987.

Noc wigilijna

Ночь перед Рождеством

Jewgienija Mrawina w roli Oksany na premierze opery w Teatrze Maryjskim (1895)
Muzyka	Nikołaj Rimski-Korsakow
Libretto	Nikołaj Rimski-Korsakow
Liczba aktów	4
Źródło literackie	Noc wigilijna Nokołaja Gogola
Prapremiera	10 grudnia 1895 Teatr Maryjski, Petersburg
Premiera polska	19 grudnia 1987 Wrocław

Osoby

• Wakuła, kowal – tenor
• Sołocha, jego matka – kontralt
• Czart – tenor
• Oksana, ukochana Wakuły – sopran
• Czub, jej ojciec – bas
• Panas, jego kum – bas
• Wójt – baryton
• Paciuk, stary zaporożec – bas
• Caryca – mezzosopran
• Osip – tenor

Treść

Miejsce i czas akcji: Noc wigilijna w Dykańce pod Połtawą oraz w Petersburgu za panowania Katarzyny II.

Akt I

Uchodząca w wiosce za czarownicę wdowa Sołocha romansuje z samym Czartem, który zamierza skraść z nieba księżyc. Zapadają ciemności. Wakuła, mimo śnieżnej zamieci, odwiedza ukochaną Oksanę, która jednak przekomarza się z nim i udaje obojętną. Do chaty wraca jej pijany ojciec i przegania zalotnika.

Akt II

Czart nadal flirtuje z Sołochą, ale musi ukryć się w worku po węglu, gdy zjawiają się kolejni zalotnicy, również chowani w workach, które, po powrocie do domu, Wakuła wyrzuca na dwór. Natyka się na Oksanę, która jako warunek poślubienia go stawia zdobycie dla niej pantofelków samej Carycy.

Akt III

Zrozpaczony Wakuła udaje się po radę do starego zaporożca Paciuka. Ten radzi mu skorzystać z pomocy diabła. Wtedy z worka wychodzi Czart i oferuje mu swoje usługi w zamian za sprzedanie duszy. Chwila nieuwagi sprawia jednak, że Wakuła ujarzmia go i na jego grzbiecie odbywa podniebną podróż do Petersburga. Wraz z oczekującymi zaporożcami zostaje przyjęty przez Katarzynę II. Zaskoczona i rozbawiona jego prośbą, bez wahania spełnia jego życzenia. Wakuła znów dosiada zniewolonego czarta i wraca do rodzinnej wioski, gdzie dzwon wzywa właśnie wiernych na pasterkę.

Akt IV

Oksaną targa niepokój o losy Wakuły, który zniknął poprzedniej nocy, zwłaszcza że rozeszła się plotka o jego samobójstwie. Tym większa jest jej radość, gdy przybywa on we własnej osobie z wymarzonymi przez nią pantofelkami. Czub wyraża zgodę na ślub córki z kowalem. Wakuła zapowiada, że „Pszczelarz” (Gogol) napisze kiedyś o tych niezwykłych wydarzeniach nocy wigilijnej słynne opowiadanie.

Bibliografia

• Lesław Czapliński „O wieczorze ów…, czyli operowa opowieść wigilijna” (o „Nocy wigilijnej” Nikołaja Rimskiego Korsakowa”) w: „W kręgu operowych mitów” Kraków 2003