O dostojeństwie Uniwersytetu

O dostojeństwie Uniwersytetu – wykład prof. Kazimierza Twardowskiego, wygłoszony 21 listopada 1932 w auli Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie w odpowiedzi na przyznanie mu doktoratu honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego.

Prof. Kazimierz Twardowski

Geneza

21 maja 1930 na wniosek Rady Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Poznańskiego przyznano profesorowi Kazimierzowi Twardowskiemu stopień naukowy doktora honoris causa. Z uwagi na zły stan zdrowia, profesor przyjął wyróżnienie we Lwowie, dokąd to udała się delegacja z Poznania w składzie: prof. Jan Sajdak, prof. Ludwik Jaxa-Bykowski i prof. Stefan Błachowski (promotor). Doktorat wręczono 21 listopada 1932 w auli lwowskiego Uniwersytetu, w obecności rektora Adama Gerstmanna, senatu, przedstawicieli władz świeckich i duchownych, a także licznych studentów. W przemówieniach podkreślano istotną rolę uniwersytetów kresowych na obu krańcach odrodzonego państwa polskiego. Przypomniano doktoraty honoris causa przyznane przez poznański uniwersytet profesorom UJK (Oswald Balzer, Władysław Abraham, Edmund Porębowicz). W odpowiedzi na te wystąpienia prof. Twardowski wygłosił przemówienie zatytułowane O dostojeństwie Uniwersytetu, które pisał w 1931, a uzupełniał we wrześniu i listopadzie 1932. Sam nazwał je „rodzajem testamentu mego uniwersyteckiego”.

Uniwersytet Poznański opublikował mowę w 1933, w nakładzie 500 egzemplarzy (18 stron), z czego 100 na eleganckim papierze czerpanym. Reprint, wraz z tłumaczeniem angielskim (prof. Olgierd Adrian Wojtasiewicz) wydał UAM w 2011 w ramach obchodów 400-lecia tradycji uniwersyteckich w Poznaniu i dekady jubileuszowej UAM (2009–2019).

Budowa

Wykład dzieli się na 17 numerowanych akapitów o następujących treściach:

1. Wyrazy wzruszenia.
2. Charakter i rola doktoratu honoris causa.
3. Dochodzenie do prawdy obiektywnej jako źródło dostojeństwa Uniwersytetu.
4. Prawda obiektywna jako źródło pokoju i zażegnania konfliktów.
5. Niedocenianie roli nauki w Polsce, niedocenianie roli uniwersytetów.
6. Niezależność uniwersytetu podstawą jego bytu.
7. Uniwersytet nie może ulegać wpływom zewnętrznym.
8. Siła oddziaływania uniwersytetów na społeczeństwo.
9. Rola prawdy obiektywnej w kształtowaniu postaw studentów.
10. Rola profesorów i wykładowców.
11. Prawda obiektywna jako wyznacznik działania nauczyciela akademickiego.
12. Przynależność profesorów do organizacji ideologicznych wrogiem poszukiwania prawdy obiektywnej.
13. Władza, zaszczyty, ambicje i pieniądz przeszkodami w poszukiwaniu prawdy obiektywnej.
14. Brak aktywności pozanaukowej (społecznej) nie jest wadą badacza, bo wyniki jego pracy są wkładem w rozwój społeczeństwa.
15. Niezależna i międzynarodowa Rzeczpospolita uczonych jest ojczyzną każdego naukowca.
16. Filozofia jako najważniejsza nauka pomagająca uzyskać przyjemność z dociekania prawdy.
17. Podziękowania za uzyskanie tytułu, który czyni profesora Twardowskiego ponaddzielnicowym, wspomnienie członkostwa w PTPN i ślubowanie pozostania wiernym ideałom nauki.

Bibliografia

• Kazimierz Twardowski, O dostojeństwie Uniwersytetu – The majesty of the University – reprint wraz z notą biograficzną Małgorzaty Nowak, UAM, Poznań, 2011, ISBN 978-83-60961-05-6