Samoświadomość

Samoświadomość – świadomość samego siebie, zdawanie sobie sprawy z doświadczanych aktualnie doznań, emocji, potrzeb, myśli, swoich możliwości czy ograniczeń, autokoncentracja uwagi. Jest to także pojmowanie, „idea samego siebie”.

Aspekty psychologiczne

Świadomość siebie tu i teraz może prowadzić do rozpoznania wzorców i mechanizmów działania oraz ich przyczyn, co pozwala niekiedy na uwolnienie się od zaburzonych zachowań, np. poprzez zrozumienie ich funkcji i znaczenia (zobacz też: wgląd). Zaburzone zachowania czy negatywne emocje wiążą się niekiedy z pozostawianiem jego przyczyn w nieświadomości, na przykład na skutek stosowania mechanizmów obronnych  .

Aspekty medyczne

Samoświadomość, czyli posiadanie „idei samego siebie”, w sposób doświadczalny sprawdza się poprzez zdolność rozpoznawania siebie w lustrze, tzw. test lustra. Pojawia się ona u dzieci w 18 miesiącu po urodzeniu, jest przypisywana korze mózgowej. W przypadku jednak jej uszkodzenia, funkcja ta może być przejęta przez inne części mózgu. Według badań Phililpe’a Rochata już 2–3 miesięczne dzieci mają zdolność rozróżniania wizualnej informacji dotyczącej własnego ciała. Świadomość można stracić na skutek zespołów zaburzeń świadomości, np. śpiączki.

Zobacz też

• teoria spostrzegania siebie
• introspekcja

Bibliografia

• Jacek Norkowski OP: Problem świadomości z punktu widzenia medycyny, psychologii i filozofii. W: Tenże: Człowiek umiera tylko raz. Mało znane fakty dotyczące śpiączki, stanu wegetatywnego i śmierci mózgowej. Warszawa: Thaurus, 2013, s. 11–14. ISBN 9-788364-124006.
• Aleksandra Pilarska. Samoświadomość – fenomen czy przekleństwo świadomości?. „Wiedza i Edukacja (tekst pierwotnie opublikowany w “Poznańskie Forum Kognitywistyczne. Teksty Pokonferencyjne.” Tom 2, Poznań 2007, s. 117–126)”, luty 26, 2009. ISSN 1898-9233. 
• Aleksandra Pilarska: Ja i tożsamość a dobrostan psychiczny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNS UAM, 2012. ISBN 978-8362243-84-6.

Linki zewnętrzne

• UriahU. Kriegel UriahU., Self-Consciousness, Internet Encyclopedia of Philosophy, ISSN 2161-0002 [dostęp 2018-06-27]  (ang.).
• Artykuły na Stanford Encyclopedia of Philosophy (ang.) [dostęp 2018-01-29]:
  • JoelJ. Smith JoelJ., Self-consciousness, 13 lipca 2017 . (Samoświadomość)
  • ShaunS. Gallagher ShaunS., DanD. Zahavi DanD., Phenomenological Approaches to Self-Consciousness, 24 grudnia 2014 . (Fenomenologiczne podejścia do samoświadomości)