Obryw Bardzki

Obryw Bardzki – osuwisko mas skalnych w południowo-zachodniej Polsce w Górach Bardzkich, w Sudetach Środkowych.

Obryw Bardzki

Widok z górnej krawędzi uwiska na Bardo

Położenie

Obryw powstał na zachodnim stoku Kalwarii położonej w północno-zachodniej części Grzbietu Wschodniego, Gór Bardzkich nad Przełomem Bardzkim, na południowy wschód od Barda.

Charakterystyka

Obryw skalny znajduje się na terenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego na zachodnim stoku Kalwarii, opadającym do dna doliny Nysy Kłodzkiej. Górna krawędź osuwiska jest zakończona niewielką grzędą skalną położoną na wysokości około 390 m n.p.m. Dolna granica znajduje się na wysokości około 300 m n.p.m. i dochodzi do koryta Nysy Kłodzkiej. Osuwisko jest największym historycznie poświadczonym osuwiskiem zbocza górskiego w Sudetach, ma około 90 m wysokości i do 200 m szerokości. Składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwszą stanowi górna strefa oderwania ze ścianą skalną o przebiegu wschód-zachód o wysokości do 30 m z rozległym stożkiem usypowym u podnóża, druga to strefa dolna o charakterze jęzora osuwiskowego. Jęzor osuwiskowy cechuje się nieregularnym układem wałów i obniżeń bezodpływowych, a na jego powierzchni widoczne są wielkie bloki szarogłazów o długości do 10 m. Czoło jęzora nie zachowało się i zostało rozmyte przez wody Nysy Kłodzkiej wkrótce po zdarzeniu, pod koniec XVI wieku. Ślady obrywu są doskonale widoczne w postaci skalistego urwiska na zboczu. Zbocza, a szczególnie podnóże, zaścielają zwały bloków z dolnokarbońskich szarogłazów i łupków ilastych struktury bardzkiej. Osuwisko w dolnej części porośnięte jest lasem, w górnej odsłania się lita skała, wokół osuwiska na stokach rośnie las mieszany z dominacją buka i świerku. Na górnej granicy osuwiska skalnego na stoku Kalwarii stoi krzyż. Podcięcie jęzora osuwiskowego znajduje się naprzeciw kościoła w Bardzie, pomiędzy początkiem drogi krzyżowej na Kalwarię a parkiem miejskim.

Niektóre źródła uważają, że głównym czynnikiem powstania Obrywu Skalnego mógł być wstrząs tektoniczny, wywołany ruchem górotworu, a podmycie zbocza było czynnikiem drugorzędnym.

Zjawisko w literaturze nazywane jest obrywem skalnym, tak określane jest górne urwisko. Z punktu widzenia mechanizmu ruchu mas skalnych jest to typowe osuwisko.

Historia

Osuwisko powstało 24 sierpnia 1598 roku po długotrwałych, znacznych opadach. Nysa Kłodzka podmyła podnóże Kalwarii, powodując nagłe obsunięcie się znacznej części zachodniego zbocza. Obsuwające się masy skał i ziemi spowodowały wstrząs odczuwalny w okolicznych miejscowościach oraz zatamowały koryto Nysy Kłodzkiej, powodując spiętrzanie się wody w rzece i podtopienie części miasta. Dla Barda i niżej położonych miejscowości niebezpieczeństwem była nieobliczalna w skutkach powódź, lecz nurt Nysy przez zawalisko utorował sobie koryto. W lipcu 1997 w czasie powodzi tysiąclecia wezbrane wody podcięły czoło jęzora osuwiskowego i odsłoniły jego wewnętrzną strukturę z bezładnie zmieszanymi i potrzaskanymi partiami skalnymi.

Turystyka

Górna krawędź osuwiska stanowi punkt widokowy, z którego roztacza się panorama Barda, Przełomu Bardzkiego i północnej części Grzbietu Zachodniego Gór Bardzkich.

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 12: Góry Bardzkie. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1993, ISBN 83-85773-04-5.
• W.Brygier. T.Dudziak, Ziemia Kłodzka, Przewodnik dla prawdziwego turysty, Wyd. Ofic. Wyd., „Rewasz”, Pruszków 2010 r. ISBN 978-83-89188-95-3 (słownik miejscowości-Bardo).
• M. Staffa; przewodnik turystyczny: Wędrówka przez Sudety Środkowe: Góry Wałbrzyskie - Góry Suche - Góry Sowie - Góry Bardzkie; Wyd. PTTK "Kraj"; Warszawa/Kraków 1982r; ISBN 83-00-00476-9.
• Góry Bardzkie, mapa w skali 1:40 000, Wydawnictwo "Plan", Wrocław 2008, ISBN 978-83-61092-37-7.