Tucz (opas, opasanie) – bardzo intensywne karmienie zwierzęcia przeznaczonego na ubój[1]. Celem tuczu jest przekształcenie podawanych zwierzęciu pasz na mięso i tłuszcz. Tucz różni się w zależności od gatunku zwierzęcia[1].

Tucz przymusowy gęsi. Na zdjęciu wlewanie gęsiom karmy w postaci półpłynnej papki do dzioba za pomocą specjalnej aparatury.

Słowem tucz określa się trzodę chlewną, a słowem opas bydło i inne przeżuwacze[2] oraz konie. Określenie opas oznacza też utuczone już bydło, np. opasy na sprzedaż. Utuczone świnie określa się natomiast mianem tuczników[3].

Tuczyć można zarówno samce jak i samice, jednak w przypadku samców wiąże się to prawie zawsze z kastracją. Wykastrowany samiec dużo szybciej przybiera na wadze, poza tym jego mięso ma lepszy smak[3]. Poszczególne rodzaje tuczu w przypadku trzody chlewnej można wyróżnić na podstawie tempa przyrostów, celu (pożądanego produktu) oraz rodzaju paszy podawanej zwierzęciu. W tuczu drobiu można również oprzeć podział o sposób podawania paszy – tuczu może być dobrowolny lub przymusowy[2].

Tucz trzody chlewnej

edytuj

W Polsce obecnie popularny jest tucz zbożowy. Dawniej w żywieniu świń wykorzystywano ziemniaki, serwatkę, kiszonkę z wilgotnego ziarna kukurydzy - CCM oraz odpadki kuchenne[4].

Czynniki decydujące o wynikach tuczu: właściwości genetyczne, żywienie, masa ubojowa, warunki utrzymania, zdrowie świń[4].

Systemy tuczu trzody chlewnej

edytuj
  1. Tucz drobnotowarowy - prowadzony jest w gospodarstwach indywidualnych. Cechuje się nierentownością i sezonowością[5].
  2. Tucz wielkotowarowy (przemysłowy) - prowadzony jest na masową skalę, charakteryzuje się tzw. zamkniętym cyklem produkcji. Zalety systemu przemysłowego to mały nakład pracy, łatwość zarządzania, rytm produkcyjny równomierny w ciągu całego roku, wykorzystanie potencjału produkcyjnego zwierząt, niski koszt ogólny, wysoki zysk w stosunku do kosztów. Pierwsze fermy tuczu przemysłowego zaczęły powstawać od lat 60 XX w[5].
    • Włoski system Gi-Gi - nazwa od firmy Gi-Gi która na początku lat 60. zbudowała fermę produkującą 36500 tuczników rocznie w cyklu zamkniętym. Wydajność fermy wynosiła 100 tuczników na dzień[5].
  3. Tucz nakładczy, farmerski, usługowy, kontraktowy jest to system produkcji trzody chlewnej w systemie "tuczarnia pusta – tuczarnia pełna". Ten system produkcji jest coraz popularniejszy w Polsce.

Opłacalność tuczu trzody chlewnej

edytuj

Minimalne założenia technologiczne opłacalności produkcji trzody chlewnej w Polsce rok 2016[6].

Zużycie paszy (kg/rok) typowe min. wartości
- locha < 1100
- tucznik < 260
- warchlak < 30
Wiek tucznika (dni) 160
Termin odsadzenia (dni) 21 - 28
Okres odchowu warchlaka (dni) 50 - 60
Okres tuczu (dni) < 90
Długość cyklu lochy (dni) 145 - 150
Częstotliwość oproszeń rok > 2,4
Ilość sztuk w miocie (szt.) 11 - 14
Upadki (%)
- prosiąt 5 - 7
- warchlaków 2 - 3
- tuczników < 1
Inseminacja (% loch) 100
Remont loch (% sztuk) 40
Skuteczność krycia (%) > 90

Przypisy

edytuj
  1. a b Mała Encyklopedia Rolnicza, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964, str. 848
  2. a b Praca zbiorowa: Zootechniczny słownik encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1965, s. 395, 616–618.
  3. a b F. Legacki, M. Krukowski, L. Kryszkiewicz, S. Pieniążek, J. Rydel: Hodowla Zwierząt Tom II. Wyd. Trzecie poprawione i uzupełnione. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964.
  4. a b Teresa. Nałęcz-Tarwacka, Technologie produkcji zwierzęcej: praca zbiorowa, Warszawa: Hortpress, 1996, ISBN 83-86384-51-4, OCLC 751318968 [dostęp 2019-10-02].
  5. a b c Wieczny i inni, Hodowla zwierząt: podręcznik dla 3-letniego Technikum Rolniczego. Cz. 2. Cz. 3, wyd. 3, Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1986, ISBN 83-09-00517-2, OCLC 835889436 [dostęp 2019-10-02].
  6. Jacek Walczak, Współczesne technologie i systemy produkcji trzody chlewnej., INSTYTUT ZOOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY, 14 listopada 2016.