Orto-litowanie
Orto-litowanie – reakcja chemiczna, jedna z odmian substytucji elektrofilowej w pierścieniu aromatycznym, która zachodzi poprzez związek litoorganiczny i charakteryzuje się selektywnym powstawaniem izomeru orto[1]. W wielu publikacjach proces ten nazywany jest także bezpośrednią-orto metalacją.
Do zajścia reakcji konieczna jest obecność grupy funkcyjnej, połączonej z pierścieniem, kierującej atom litu w pozycję orto. Przykładami takich podstawników są grupa metoksylowa, trzeciorzędowa grupa aminowa, grupa amidowa, grupa karbaminianowa oraz atomy fluorowców.
Układ aromatyczny zawierający grupę kierującą o charakterze zasady Lewisa w pozycję orto oddziałuje z alkilolitem takim jak butylolit, będącym silnym kwasem Lewisa. W efektem powstaje addukt 2. Silna zasadowość alkilolitu prowadzi do deprotonacji pierścienia w pozycji orto, na skutek czego powstaje związek litoorganiczny 3 z którym mogą reagować różne związki o charakterze elektrofilowym, które w czasie reakcji wypierają atom litu z pierścienia.
Reakcja ta została wynaleziona niezależnie przez dwóch badaczy: Henry’ego Gilmana[2] oraz George’a Wittiga[3] w latach 40. XX wieku.
Zastosowania edytuj
Główną zaletą reakcji jest jej wysoka regioselektywność, w odróżnieniu od większości innych reakcji substytucji w pierścieniu aromatycznym prowadzi ona do powstania produktów podstawionych jedynie w pozycji orto. Przy wielu innych typach substytucji podstawniki aktywujące pierścień aromatyczny kierują podstawiane grupy także w pozycję para, co znacząco obniża wydajność tego etapu syntezy.
Przypisy edytuj
- ↑ Victor Snieckus, Directed ortho metalation. Tertiary amide and O-carbamate directors in synthetic strategies for polysubstituted aromatics, „Chemical Reviews”, 90 (6), 1990, s. 879–933, DOI: 10.1021/cr00104a001 (ang.).
- ↑ Henry. Gilman, Robert L. Bebb, Relative Reactivities of Organometallic Compounds. XX.* Metalation, „Journal of the American Chemical Society”, 61 (1), 1939, s. 109–112, DOI: 10.1021/ja01870a037 (ang.).
- ↑ Georg Wittig, Gerhard Fuhrmann, Über das Verhalten der halogenierten Anisole gegen Phenyl-lithium (V. Mitteil. über die Reaktionsweise des Phenyl-lithiums), „Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft”, 73 (11), 1940, s. 1197–1218, DOI: 10.1002/cber.19400731114 (niem.).