Osutki sosny
Osutki sosny – grupa grzybowych chorób sosny (Pinus), wywoływanych przez organizmy grzybowe z klasy grzybów niedoskonałych i workowców. Wspólnym objawem porażenia przez patogen są przebarwienia igieł – poszerzające się i żółknące plamy różnej wielkości, oraz przedwczesne opadanie igieł.
_Chevall._2110075.jpg)
Do osutek sosny należą:
- wiosenna osutka sosny – epifitycznie występuje na sośnie zwyczajnej, mniejsze znaczenie ma występowanie na sośnie czarnej, sośnie wejmutce, sośnie Banksa, limbie i innych. Wywoływana jest przez grzyby z rodzaju Lophodermium:
- Lophodermium pinastri Schard. Chèvall – najbardziej znany i rozpowszechniony sprawca osutki, zagraża głównie drzewom powyżej piątego roku życia.
- Lophodermium seditiosum Minter, Staley et Miller – znany z porażania przede wszystkim najmłodszych sosen: w szkółkach i na uprawach. Zagrażający tylko tegorocznym igłom.
oraz mniej znane w Polsce: - Lophodermium conigenum (Brunaud) Hilitz,
- Lophodermium pini-excelsae Ahmad,
- Lophodermium staleyi Minter.
- jesienna osutka sosny – wywoływana przez:
- Sydowia polyspora (Bref. & Tavel) E. Müll. – najbardziej znany sprawca tej odmiany choroby.
- Cyclaneusma minus[1] (Butin) di Cosmo, Pedro et Minter (Naemacyclus minor Butin) – nabiera obecnie coraz większego znaczenia. Poraża igły kilkunastu gatunków sosny w Ameryce Północnej, Afryce, Australii i Europie, w tym także sosnę zwyczajną.
- Lophodermium pinastri – grzyb ten, poza powodowaniem osutki wiosennej, zaraża wtórnie igły porażone przez grzyby osutki jesiennej,
- Grupa grzybów określana jako towarzyszące: Epicoccum purpurascens Ehrenb i Coniothyrium fuckelii Sacc.
- osutka północna sosny (osutka szwedzka) – wywoływana przez:
- Lophodermella sulcigena (Rostr.) Hörn (Hypodermella sulcigena (Rostr.) Tub) – wywołuje chorobę u sosny zwyczajnej, górskiej i korsykańskiej. Występuje na drzewach w wieku 3–20 lat, rzadko do 30, rosnących w krajach północnej Europy oraz górach środkowej i zachodniej Europy, w Polsce nie ma dużego znaczenia.
- osutka wejmutki – wywoływana przez:
- Meloderma desmazieri (Duby) Darker – grzyb porażający przede wszystkim drągowiny wejmutki, ale także drzewa młodsze, również innych pięcioigielnych sosen. Odnotowane są przypadki osutki wejmutki na sośnie Banksa, sośnie czerwonej, zwyczajnej i kalifornijskiej.
- osutka śnieżna – wywoływana przez:
- Phacidium lacerum Karst (Phacidium infestans) – atakuje w uprawach i szkółkach sosny długo zalegające pod śniegiem.
- inne osutki sosen, wywoływane przez:
- Dothistroma pini Hulb. – w Europie na sośnie zwyczajnej, w USA i Kanadzie głównie na Pinus laricio, sośnie kalifornijskiej i żółtej, ale występuje również na innych sosnach. Dokuczliwa na sosnowych plantacjach choinkowych (znana jest pod nazwą: „redband disease”).
- Rhizosphaera kalkhoffii Bub. – zaobserwowany na wschodnich terenach Niemiec, jak również innych obszarach, szczególnie w drzewostanach pozostających pod wpływem emisji przemysłowych. W Japonii w pobliżu hut atakuje sosnę gęstokwiatową. Zaraża nie tylko sosny, ale również: jodły, świerki i daglezje.
- Lecanosticta acicola (Thüm.) Syd. – w USA występuje na sośnie zwyczajnej (zwana „brown spot needle disease”), również sośnie austriackiej (Pinus nigra v. austriaca), głównie na plantacjach choinkowych.
Oraz wiele innych gatunków w tym: - Meloderma desmazieri (Duby) Darker, Hypodermella conjuncta Daker, Stomiopeltis pinastri (Fuckel) Arx, Melanospora chionea (Fr.) Corda i inne.
Przypisy
edytuj- ↑ Cyclaneusma minus (Butin) di Cosmo, Peredo et Minter pojawia się w niektórych pracach jako Cycloneusma minus (Butin) di Cosmo, Pedro et Minter.
Bibliografia
edytuj- Karol Manka, Fitopatologia leśna, Warszawa: PWRiL, 2005, ISBN 83-09-01793-6.
- Instrukcja Ochrony Lasu – osutka wiosenna, osutka jesienna [online].
- Zbigniew Sierota, Choroby sosny zwyczajnej. Biblioteczka leśniczego nr 72, Warszawa: Wydawnictwo Świat, 1997.
- Stefan Białobok, Adam Boratyński, Biologia sosny zwyczajnej, Władysław Bugała (red.), Poznań-Kórnik: Sorus, 1993, ISBN 83-85599-21-5.