Cyclaneusma minus

Cyclaneusma minus (Butin) DiCosmo, Peredo & Minter – gatunek grzybów z klasy patyczniaków (Leotiomycetes). Pasożyt, jeden z patogenów wywołujących chorobę sosny (Pinus) o nazwie jesienna osutka sosny.

Cyclaneusma minus

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	patyczniaki
Rząd	Chaetomellales
Rodzina	Marthamycetaceae
Rodzaj	Cyclaneusma
Gatunek	Cyclaneusma minus
Nazwa systematyczna
Cyclaneusma minus Eur. J. For. Path. 13(4): 208 (1983) (Butin) DiCosmo, Peredo & Minter

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cyclaneusma, Marthamycetaceae, Chaetomellales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Synonim: Naemacyclus minor Butin 1973.

Morfologia

Na obumarłych już, brązowych igłach sosny, tworzy rozproszone, eliptyczne apotecja o długości 200–600 µm, w tym samym kolorze co igła. Gdy dojrzeją, w warunkach wilgotnej pogody pęcznieją i otwierają się pojedynczym podłużnym rozcięciem, podnosząc tkankę igły z każdej strony w jednym lub zwykle dwóch dobrze zaznaczonych płatach. Odsłania się wówczas krążek o barwie od białej do kremowej. Worki unitunikowe, cylindryczne, o długości 80–120 µm, szerokości 10–12 µm, zawierające osiem zarodników. Askospory nitkowate, szkliste, dwudzielne, gładkie, o długości 65–100 µm, szerokości 2,5–3 µm, zazwyczaj lekko wygięte, jak bumerang. Parafizy nitkowate, rozgałęzione w kierunku wierzchołka, bezprzegrodowe, szkliste, proste, gładkie, z nienabrzmiałymi końcówkami. W poprzek igły często pojawiają się, gdy owocniki są niedojrzałe, szerokie, czerwonawo-brązowe pasma.

Pyknidia głęboko osadzone w igłach, kuliste lub prawie kuliste, o średnicy 150–250 µm, ze ściankami złożonymi ze szklistych, pseudoparenchymatycznych komórek o średnicy 2–3 µm. Komórki konidiotwórcze prawdopodobnie fialidowe. Konidia pałeczkowate o długości 6–9,5 µm, i szerokości około 1 µm. W hodowli na agarze słodowym kultury białe, zmieniające kolor na łososioworóżowy z grubą grzybnią powietrzną, średnio ciemnobrązowe.

Rozprzestrzenia się przez askospory unoszone przez wiatr. Infekują igły podczas wilgotnej pogody. Z badań polskich wynika, że w naturze nie tworzy konidiów, powstają one jednak podczas hodowli na sztucznym podłożu.

Występowanie

Cyclaneusma minus jest szeroko rozprzestrzeniony. W Europie jego zasięg ciągnie się od wybrzeży Morza Śródziemnego po środkową część Półwyspu Norweskiego i Grenlandię. W Polsce jest częsty. Występuje także w Afryce (Kenia, Malawi, Maroko, RPA, Tanzania), Azji (Pakistan), Australii i na Nowej Zelandii, w Ameryce Północnej (USA: Kalifornia, Michigan, Pensylwania, Kanada: Ontario), Amerycea Południowej (Chile, Kolumbia, Ekwador, Urugwaj).

Poraża igły wielu gatunków sosen: Pinus caribaea, P. contorta, P. flexilis, P. jeffreyi, P. montana, P. mugo, P. nigra, P. patula, P. ponderosa, P. radiata, P. sabiniana, P. strobus, P. sylvestris, P. uncinata, P. wallichiana. Z badań polskich wynika, że atakuje zarówno igły jednoroczne, jak i dwuletnie.