PASAT

PASAT - rodzaj aparatury sejsmicznej, stosowanej do zagadnień z zakresu geofizyki górniczej oraz inżynierskiej. Jej najbardziej rozpowszechnionym modelem jest PASAT M, wyprodukowany przez Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG w Katowicach.

Przenośna Aparatura Sejsmiczna PASAT 12i (12. kanałowa, iskrobezpieczna) została opracowana w 2. połowie lat 80. XX wieku, w Zakładzie Systemów Dyspozytorskich (ZB 7) Centrum Naukowo-Produkcyjnego Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG w Katowicach. Prace rozpoczęto w 1985 roku od aparatury PASAT 12N (12. kanałowej, nieiskrobezpiecznej) przeznaczonej do pracy w kopalniach, w których nie występuje zagrożenie wybuchem metanu. Pozytywne doświadczenia z próbnej eksploatacji oraz udostępnienie nowoczesnych, energooszczędnych technologii mikrokomputerowych pozwoliło na opracowanie wersji iskrobezpiecznej aparatury nazwanej PASAT 12i, którą do roku 1995 wdrożono w 9 polskich kopalniach węgla kamiennego. System jest nadal rozwijany, a jego ostatnia wersja PASAT M charakteryzuje się zwiększoną do 48 liczbą kanałów pomiarowych, pasmem przenoszonych częstotliwości 4,5 – 10.000 Hz oraz zastosowaniem magistrali CAN do transmisji danych.

Przeznaczenie

PASAT przeznaczony był i jest do wyznaczania niejednorodności geologicznych przed frontem eksploatacji (uskoki, pustki itp.), naprężeń górotworu (związane z krawędziami zatrzymanej eksploatacji, oddziaływaniem resztek węglowych pokładów sąsiednich, czynną eksploatacją ściany, granicą starych zrobów, wyrobiskami korytarzowymi i uskokami) oraz parametrów fizycznych charakteryzujących wytrzymałość górotworu. PASAT jest wykorzystany przy stosowaniu następujących metod pomiarowych:

• profilowanie sejsmiczne podłużne w wyrobiskach górniczych
• prześwietlanie sejsmiczne pomiędzy wyrobiskami
• prześwietlanie sejsmiczne pomiędzy otworami
• sondowanie sejsmiczne
• karotaż sejsmiczny

Badania prowadzi się, wzbudzając fale sejsmiczne impulsatorem mechanicznym lub detonowaniem precyzyjnie dobranych ładunków wybuchowych.

Bibliografia

• Żymełka K. "Zakres działalności Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG", Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa nr 12 (251) 1990
• Oset K., Chmielarz S., Augustyniak A. "Nowe rozwiązanie w dziedzinie mobilnej aparatury sejsmicznej – PASAT M", Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa nr 8 2010, s.18-29
• Trenczek S., Oset K., Isakow Z. "Wykrywanie anomalii w polu eksploatacyjnym dla zwalczania zagrożenia gazowego", Przegląd Górniczy nr 1-2 2011, s.58-62
• Oset K., Isakow Z., Trenczek S., "Rozpoznawanie stanu górotworu za pomocą nowoczesnej aparatury pomiarowej PASAT M", Materiały konferencyjne Geotechnika - Geotechnics 2012, s.265-291
• Oset K., Ptak M. "Możliwości badawcze przenośnej aparatury badawczej PASAT M", Przegląd Górniczy nr 7 2012, s.118-125
• Trenczek S., Mróz J., Krzystanek Z., Isakow Z., Małachowski M., Oset K. "Rozwój systemowego monitorowania zagrożeń w podziemnym górnictwie", Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa Nr 11 (501) 2012, s.3-19