Pałac w Jabłonnie
Pałac w Jabłonnie – wzniesiony pod koniec XVIII wieku zabytkowy klasycystyczny zespół pałacowy położony w Jabłonnie w powiecie legionowskim.
 nr rej. 1036/210
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
1774 |
| Ukończenie budowy |
1779 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie gminy Jabłonna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu legionowskiego  | |
 52°22′29,14″N 20°54′50,76″E/52,374760 20,914100
| |
Historia
edytuj.jpg)
Od średniowiecza Jabłonna była własnością biskupów płockich. W ramach istniejącej tam rezydencji w 1646 na zlecenie biskupa Karola Ferdynanda Wazy wzniesiono kaplicę (jest ona upamiętniona na północno-zachodniej ścianie obecnego pałacu). W 1773 Jabłonnę odkupił od kapituły płockiej biskup Michał Poniatowski, który w 1774 zlecił królewskiemu architektowi Dominikowi Merliniemu zaprojektowanie nowej rezydencji pałacowo-parkowej[1]. Jej głównym elementem stał się zespół trzech budynków: centralnego parterowego z mieszkaniem dla właściciela, lewego dwupiętrowego pawilonu zwanego królewskim przeznaczonego dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (brata Michała) i prawego pawilonu przeznaczonego dla gości[2]. Obiekt wzniesiono w stylu quasi rokokowego klasycyzmu[3]. Obok pawilonu prawego wzniesiono piętrową oficynę, w której umieszczono dwór oraz kancelarię. Budowę zakończono w 1779[3]. Wokół pałacu urządzono w latach 70. i 80. XVIII wieku angielski ogród krajobrazowy zaprojektowany przez Szymona Bogumiła Zuga na bazie dawnego ogrodu barokowego sięgającego Wisły[2].
Po prymasie Michale Poniatowskim Jabłonnę odziedziczył w 1794 jego bratanek książę Józef Poniatowski. Kolejną posiadaczką pałacu była po śmierci księcia w 1813 jego siostra Maria Teresa Tyszkiewiczowa. W 1822 obiekt przeszedł w ręce Anny z Potockich Dunin-Wąsowiczowej, która uczyniła zeń centrum kultu księcia Józefa. Sam pałac poddany został w latach 1834–1843 przebudowie według projektu Henryka Marconiego[1]. Wzniesiono wówczas także nowe zabudowania gospodarcze[2].
Przed 1842 Anna Dunin Wąsowiczowa ufundowała w parku pałacowym łuk triumfalny ku czci księcia Józefa Poniatowskiego. Zaprojektował go Henryk Marconi i ma kształt półkoliście zamkniętej arkady filarowej[4].
W latach 1867–1945 zespół pałacowy był własnością rodu Potockich[1].
W 1944 pałac wraz z towarzyszącymi mu budynkami został poważnie zniszczony w trakcie działań wojennych[2][1].
W okresie powojennym odbyła się odbudowa pałacu według projektu Mieczysława Kuzmy. Zrekonstruowano park (według projektu Gerarda Ciołka). W 1953 obiekt przejęła Polska Akademia Nauk urządzając w nim centrum konferencyjno-hotelowe[2]. Utworzono w nim także siedzibę Instytutu Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN[1].
Przy wjeździe na teren pałacowy znajduje się brama, której częścią są dwie kolumny granitowe z zamku krzyżackiego w Malborku[5].
Film
edytujW pałacu kręcono sceny do następujących filmów i seriali:
- 39 i pół,
- M jak miłość (m.in. ślub Marty Mostowiak z Andrzejem Budzyńskim),
- Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy (zabawa sylwestrowa),
- Ojciec Mateusz (siedziba biskupa),
- Oficer,
- Hans Kloss. Stawka większa niż śmierć (sceny w oranżerii i Sali Pompejańskiej),
- Usta usta[6].
- Czterdziestolatek[7]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Tadeusz Glinka, Marian Kamiński, Marek Piasecki, Krzysztof Przygoda, Andrzej Walenciak, Przewodnik Mazowsze Północne, Sport i Turystyka MUZA SA, Warszawa 1998, s. 186.
- ↑ a b c d e Pałac w Jabłonnie. XVIII-wieczny zespół pałacowo-parkowy. palacjablonna.pl. [dostęp 2021-04-25].
- ↑ a b Adam Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce, wyd. 3, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978, s. 238.
- ↑ Tadeusz Glinka, Marian Kamiński, Marek Piasecki, Krzysztof Przygoda, Andrzej Walenciak, Przewodnik Mazowsze Północne, Sport i Turystyka MUZA SA, Warszawa 1998, s. 188.
- ↑ Maria i Przemysław Pilichowie, Polska. Ilustrowany przewodnik, Sport i Turystyka MUZA SA, Warszawa 1999, s. 416.
- ↑ Marek Szymański, Mazowsze na filmowo. Przewodnik turystyczny, Samorząd Województwa Mazowieckiego, Warszawa, 2023, s. 59, ISBN 978-83-8009-864-0
- ↑ Powiat legionowski na filmowo - Gazeta Powiatowa [online], web.archive.org, 25 maja 2025 [dostęp 2025-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2025-05-25].
Linki zewnętrzne
edytuj- Archiwalne widoki pałacu w bibliotece Polona